امام‌‌معصوم(علیه السلام)بقیّة‌‌الله است .

بقیه در لغت به معنای باقی مانده، بازمانده و زیادی چیزی آمده است. این واژه از ریشه «ب‌‌ـ‌‌ق‌‌ـ‌‌ی» در برابر فناست، از این رو دربردارنده نوعی ثبات و دوام و به معنای باقی‌‌مانده ثابت و پایدار است.

واژه مذکور نزد عرب به صورت ضرب‌‌المثلی برای خوبی و فضیلت نیز به کار می‌‌رود: «فلانٌ بقیة‌‌القوم» یعنی آن شخص از برگزیدگان قوم است.

واژه «بقیة الله» در قرآن تنها یک بار و در داستان‌‌حضرت شعیب(علیه السلام) آمده است که وی پس از برحذر داشتن قوم خویش از کم‌‌فروشی در داد‌‌و‌‌ستدها فرمود: آنچه خداوند برای شما باقی گذارده بهتر است برای شما، اگر ایمان داشته باشید: «بَقِیَّةُ اللّهِ خَیرٌ لَکُم اِن کُنتُم مُؤمِنینَ».(هود/11،86) واژه «بقیه» بدون اضافه به «الله» و دیگر مشتقات از ریشه بقاء در موارد متعددی به کار رفته و در آنها از مسائلی چند سخن به میان آمده است؛ مانند لزوم دوری جستن از سود حاصل از ربا (بقره/2،278)، ماندگار بودن خدای متعالی (طه/20،73) و آنچه نزد اوست (نحل/16،96؛ قصص/28،60؛ شوری/42،36)، باقی ماندن آخرت (اعلیَ/87،17) و رزق الهی (طه/20،131) و اظهار شگفتی از نبودن بقایایی از‌‌نسل قدیم که از فساد در زمین نهی کنند. (هود/11،116)

بررسی آیات یاد شده نشان می‌‌دهد که اساساً، بقا و ماندگاری تنها از آن خدای متعالی و اسمای‌‌حسنای وی و چیزی است که وجهه خدایی داشته: «و یَبقی وجهُ رَبِّـکَ ...»(الرحمن/55،27) یا نزد او باشد: «و ما عِندَاللّهِ باق»(نحل /16، 96) و جز آن از بین رفتنی است:

«کُلُّ مَن عَلَیها فَان» (الرحمن/55،26)، «ما عِندَکُم یَنفَدُ»(نحل/16،96)، چنان که سودی که از راه حرام (ربا) به دست آید ناپایدار است: «یَمحَقُ اللّهُ الرِّبوا».(بقره/2،276)

مقصود از بقیّة الله در آیه یاد شده (هود/11،86) سود حلالی است که پس از رعایت پیمانه صحیح و دقیق باقی می‌‌ماند، از این رو مال* باقی مانده و متمایز از حرام به «الله» اضافه گشته و چنین اضافه‌‌ای حاکی از نوعی شرافت و ارزش است. برخی گفته‌‌اند: مراد از بقیه‌‌الله یا مالی است‌‌که در دنیا در دست شخص می‌‌ماند یا ثواب خدا (که در آخرت به او می‌‌رسد) یا خشنودی خداست (که نصیب وی می‌‌گردد) و در هر سه صورت بقیة الله خیر است، زیرا اگر مراد از بقیة‌‌الله مال باشد خیر

 بودن آن از این روست که چنین شخصی که در داد و ستد خویش به سود حلال بسنده می‌‌کند، مورد اعتماد مردم واقع می‌‌شود و معامله او رونق یافته، از این راه درهای روزی بر روی او گشوده می‌‌شود و اگر آن را بر ثواب اخروی حمل کنیم، روشن است که دنیا و آنچه در آن است فانی می‌‌شود و ثواب و اجر اخروی، جاوید و از این جهت خیر است و اگر آن را به خشنودی خداوند معنا کنیم خیر بودن بقیة اللّه نیازی به توضیح ندارد. برخی محققان، «بقیة‌‌الله» را در آیه یاد شده به قسط و عدل* تفسیر کرده و گفته‌‌اند: خدای سبحان مال را زینت زندگی دنیا می‌‌داند (کهف/18،46)؛ اما قسط و عدل را جزو بقیة‌‌الله و باقیات صالحات دانسته، می‌‌فرماید: اگر قسط و عدل را رعایت کنید عدل الهی زنده می‌‌شود و این برای شما بهتر است و‌‌ می‌‌ماند.

مفسران به معانی دیگری نیز مانند اطاعت و انقیاد، رزق، موجود مبارک و ارزشمند و رحمت و فضل اشاره‌‌کرده‌‌اند.

به نظر می‌‌رسد همه این موارد از باب بیان مصداق باشد و از این رو بر آنها بقیة الله اطلاق شده است و آیه مورد بحث (هود/11،86) گرچه در مورد خاصی نازل شده؛ اما با توجه به جامعیت و گستردگی ویژه قرآن می‌‌توان بقیّة الله را بر هر وجود سودمند و پایداری که از سوی پروردگار برای بشر مانده و مایه رحمت و خیر و سعادت او شده باشد به کاربرد، از این رو انبیای الهی، امامان و رهبران دینی می‌‌توانند‌‌از بارزترین مصادیق «بقیة‌‌الله» باشند، چنان‌‌که در جوامع روایی بر ائمه‌‌طاهرین(علیهم السلام) تطبیق شده است و چون حضرت ولیّ عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آخرین امام و تنها بازمانده انبیا و امامان و آخرین ذخیره الهی و یگانه حجت خداوند در روی زمین برای حفظ جوامع انسانی و از بهترین مصداقهای اسمای حسنای الهی و مظاهر قسط و عدل است، می‌‌تواند از روشن‌‌ترین مصادیق «بقیّة اللّه» به شمار آید. گواه این مدعا آن است که‌‌افزون بر ادعیه و زیارات، در روایات فراوانی، از آن حضرت به «بقیّة اللّه» تعبیر شده است؛ امام‌‌صادق(علیه السلام) فرمود: هرگاه خواستید به او خطاب کنید بگویید: «السلام علیک یا بقیة اللّه».سپس به آیه شریفه «بقیة‌‌الله خیر لکم»(هود/11،86) استشهاد فرمودند. بر پایه روایتی از امام باقر(علیه السلام)اولین جمله‌‌ای که امام زمان(عج) هنگام ظهور بر زبان می‌‌آورند آیه شریفه «بَقِیَّةُ اللّهِ خَیرٌ لَکُم...»است و آنگاه می‌‌فرمایند:«أنا‌‌بقیّة اللّه و حجّته و خلیفته =منم آنچه خداوند برای شما باقی گذارده و حجت و خلیفه او».

www.tebyan.net

کلمات کلیدی :

امام زمان شریک قرآن است!؟

شاید شما هم این تعبیر را شنیده باشید که امام عصر عجل الله فرجه شریک قرآن گفته می‌شود. این تعبیر واقعا به چه معناست؟ و چرا به ایشان «شریک القرآن» گفته می‌شود؟ پاسخ این سوال و معنای این اصطلاح را همراه ما بیاموزید:

ادامه مطلب...

کلمات کلیدی :

با سلام خدمت همه دوستان

اللهم عجل لولیک الفرج والعافیه و النصر وجعلنا من اعوانه و انصاره و المستشهدین بین یدیه

(خبر زیر از خبرگزاری ایرنا گرفته شده است)

رضا پهلوی فرزند شاه مخلوع ایران در مقاله ای در روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف نوشت:اکنون زمان آن است یک چیز جدید را (برای مقابله با ایران) امتحان کنیم و آن تقویت جنبش سبز ایران است.
فرزند شاه معدوم افزود: اعضای گروه 1+5 باید بزرگترین متحد خود در جنگ با اشاعه هسته ای را که همان فعالین جنبش سبز هستند در آغوش بگیرند.
"تا کنون ایران در مقابل فشارهای جامعه بین المللی مقاومت کرده است. هیچ میزانی از تحریم نیز کارساز نبوده است. در عوض محمود احمدی نژاد از هر فرصتی استفاده می کند تا در صحنه جهانی حاضر شود و خونسردی ایرانی را نمایش بدهد."
فرزند شاه مخلوع ایران نوشت: قدرتمند ساختن جنبش سبز و کمک به افزایش مخالفان در ایران کلید ایجاد شکست در حاکمان روحانی ایران است.تحریم ها اگرچه مفید خواهند بود اما به ضرر مردم ایران تمام خواهد شد بنابراین غرب باید روی مسایل حقوق بشری در ایران تاکید کند."
وی با اشاره به اینکه تحریم ها علیه ایران راه به جایی نخواهد برد، افزود: اکنون زمان آن است که رهبران جهان پشت حقوق بشر در ایران بایستند و به جنبش سبز قدرتی بدهند که موضوع هسته ای نیز از طریق آن قابل حل باشد.

حرفهای خودمانی:

تورو خدا کمک کنید، اگه رنگ سبز را دوست دارید کمک کنید، اگه به رنگهایی به غیر از سبز علاقه دارید کمکتان را از ما دریغ نکنید،اگه موسوی را دوست دارید کمک کنید،اگه شاه را دوست دارید کمک کنید،اگه امام خمینی(ره) را دوست دارید کمک کنید،اگه لبنان را دوست دارید کمک کنید،اگه اسرائیل را دوست دارید کمک کنید،اگه خواهان ایرانی آباد هستید کمک کنید،اگه انرژی هسته ای را دوست ندارید کمک کنید.

می بینید که سبد تبلیغات جنبش سبز هم جور علاقه مند دارد فرقی ندارد چه شخصیتی باشی مهم این است که جنبش سبز را دوست داری حالا می خواهی یار دیرین شاه باشی یا علاقمند به امام خمینی(ره)یا اصلا اسلام را قبول داشته باشی یا نه!!! فقط هر جور می توانی کمک کن تا جنبش سبز کپک نزند.در ضمن اگه به هیچ جنبش یا رنگ یا شخصیتی علاقه ندارید بازهم کمک کنید.

کلمات کلیدی :

با سلام خدمت همه دوستان

هفته دفاع مقدس گرامی باد

قافله ماقافله ازجان گذشتگان است هرکه ازجان گذشته نیست بامانیاید.(مهدی باکری)

 اخبار زیر از خبرگزاریهای فارس ،ایرنا،مهر،الف گرفته شده است

*رئیس‌جمهوری دقایقی پیش بعد از انجام سفر 4 روزه به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد وارد فرودگاه مهرآباد شد.احمدی‌نژاد پس از ورود به فرودگاه مهرآباد مورد استقبال جمعی از اعضای هیـات‌دولت، تعدادی از نمایندگان مجلس و دکتر علی‌اکبر ولایتی مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب قرار گرفت.
همچنین وزرای راه و ترابری، دادگستری، صنایع و معادن، رئیس سازمان تربیت‌بدنی، رئیس سازمان انرژی اتمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش، جمعی از نمایندگان مجلس، معاون اول رییس‌جمهوری، مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران در پاویون جمهوری به استقبال رئیس جمهوری رفتند.

*رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی دکتر غلامعلی حدادعادل با تشریح طرح فتنه سبز گفت: این طرح همان اتفاقاتی است که در 2 سه ماه گذشته در کشور رخ داد و ابعاد آن همان مباحثی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در جامعه با جنگ نرم غرب و دشمنان فرمودند.وی با اشاره به سخنان رهبری با خبرگان ملت مبنی بر اینکه نباید از دشمن اصلی غفلت کرد و نمی‌بایست پیشرفت‌ها و امید‌های مردم را نادیده گرفت خاطر نشان کرد: اینها همان ابعاد فتنه سبز هستند.

*رسانه‌های صهیونیستی اعلام کردند که رئیس‌جمهور ایران موفق شد تا نخست وزیر رژیم صهیونیستی را به استدلال درباره صحت هولوکاست وادار کند و همین موضوع باعث تشکیک در واقعیت داشتن هولوکاست شد."الوف بن " تحلیلگر سیاسی روزنامه صهیونیستی هاآرتص در مقاله‌ای با اشاره به این موضوع نوشت: صرف اینکه نتنانیاهو دلایلی برای اثبات هولوکاست مطرح کرد، نشان می‌دهد که در اینباره مشکلی وجود دارد. وی با اشاره به اینکه بعد از 64 سال از مرگ هیتلر بحث درباره هولوکاست در تریبون سازمان ملل متحد انجام شد، نوشت که احمدی نژاد موفق شد در این باره تردید ایجاد کند و این اقدامی بسیار خطرناک است.

*رییس‌جمهور در واکنش به اظهارات اوباما، سارکوزی و براون درباره مسائل هسته‌ای ایران با رد این ادعاها گفت: اعضای آژانس انرژی اتمی باید شش ماه قبل از تزریق به تاسیسات هسته‌ای خود، آژانس را مطلع کنند که ما 18 ماه قبل به اطلاع رسانده‌ایم.احمدی‌نژاد تاکید کرد: کسی که بیش از تعهداتش عمل می‌کند باید تشویق شود و آقای اوباما اشتباه کرده و این مغایر با صحبت‌هایش در روز اول مجمع عمومی سازمان ملل بود که گفته بود نباید کشورها را بدون قضاوت متهم کرد. رییس‌جمهور در ادامه تاکید کرد: اظهارات نیکلا سارکوزی رییس جمهوری فرانسه و گوردون براون نخست وزیر انگلیس فاقد ارزش است و برای ما اهمیتی ندارد. اگر آنان می توانند مشکل خود را حل کنند، آنها چه مسئولیتی دارند. ما عضو آژانس هستیم نه تابع آنها.

*احمدی نژاد در جمع خبرنگاران در نیویورک:رئیس جمهور در پاسخ به سوال از آمادگی جمهوری اسلامی در برابر تهدیدات اسرائیل گفت: رژیم صهیونیستی خیلی کوچکتر از آن است که به ایران بخواهد تعرض کند و ایران کشوری بزرگ‌تر از حدتصور آنها است که 7 هزار سال سابقه دارد و ما می‌توانیم از خود دفاع کنیم و جای نگرانی وجود ندارد.

کلمات کلیدی :

با سلام خدمت همه دوستان
هفته دفاع مقدس گرامی باد
چندروز پیش سایتهای حامی میرحسین و بی بی سی وصدای امریکادر طی بیانیه ای روز 7مهرماه که روز بازگشایی دانشگاهای کشور  بودرا روز تولد میرحسین موسوی خواندند و از حامیان موسوی خواستند که در این روز در دانشگاها باایجاد تشنج این روز را روز بزرگی در  بردن آبروی نظام تلقی کنند.اما جالب اینجاست که خبر نداشتند در روز رای گیری میرحسین موسوی با نشان دادن شناسنامه خود به رسانه ها این توطئه آنان را هم باردیگر خنثی کرد.جالب اینجاست بعد از فهمیدن این موضوع میرحسین موسوی سریعا این جشن تولد جعلی را لغو کرد.اما حامیان گوش به فرمان وی هنوز هم اصرار به برگزاری جشن تولد وی داشتند .(البته بعید نیست که سازمان ثبت احوال را هم به تقلب محکوم کنندیا شناسنامه میرحسین را هم جعلی بدانند.)

حرفهای خودمانی :
البته ما که بخیل نیستیم به نظر من روزهای بسیار زیادی داریم که هیمنطور بدون نام مانده اند و می توان با نامگذاری این روزها به آنان اعتبار بخشید.عنوانهای زیادی برای نامگذاری وجود دارد که از جنبش حامیان سبز می تواننداز این عنوان برای نامگذاری روزها استفاده کنند.
*جشن تولد زهرا رهنورد*جشن تولد فرزند اول میر حسین موسوی*جشن سالروز آشنایی میرحسین موسوی با اولین روشنفکرترین زن مسلمان ایرانی*جشن سالروز ازدواج آقای چیز با روشنفکرترین زن مسلمان ایران*جشن روزی که آقای موسوی بعد از بیست سال آمد*جشن روزی که آقای موسوی کاندید شد*جشن روزی که موسوی قانونمندشد*جشن روزی که موسوی گفت چیز*جشن روزی که موسوی جنبش سبز را پایه گذاری کرد*جشن روزی که موسوی با بی بی سی مصاحبه کرد*جشن روزی که موسوی ادعای تقلب کرد*جشن روزی که به خاطر قدرت طلبی (موسوی) نظام جمهوری اسلامی را زیر سوال برد*جشن روزی که موسوی به سخنان مقام معظم رهبری گوش نکرد و هزران عنوان دیگر...

کلمات کلیدی :

با سلام خدمت همه دوستان

شهادت حضرت عاشق،قرآن ناطق،امام صادق(ع)رابه همه شیعیان تسلیت عرض مینمایم.

غروب غریبت، در لابه‏لای دقیقه‏های خاکی بقیع قد می‏کشد. مدینه، با التهاب به مدار پرواز کبوتران دست می‏برد تا مردم، آیه‏های زخمی نشناختنت را به دوش بکشند و عذر نیاورند.

زمین، آبستن اشک می‏شود. خورشید، قد خم می‏کند و دست‏های ملتمس عرشیان، همگام با فرشیان، شعر بی‏قراری را در آغوش می‏کشند.

داغ در گلوی شیعیان منتشر می‏شود تا بلوغ ابری بقیع را نظاره کنند.

نبض تاریخ به هم خورده است .

نبض تاریخ، به هم خورده است. دشمنان، با زهرشان، قلب تو را نشانه رفته‏اند.

با این بدبختی عمیقی که فراهم کرده‏اند، نه تنها به ساحت سبزت راه نیافته‏اند، که آتش جهنم خودشان را شعله‏ورتر ساخته‏اند. اینان، سپاهیان شیطانند که از دهلیزهای پر پیچ و خم جهالت و نکبت سر درآورده‏اند. اینان می‏خواهند آینه امامت را بشکنند؛ ولی دیری نخواهد پایید که مذلت و سرافکندگی خویش را در قامت «وجوه یومئذ خاشعه» تجربه خواهند کرد.

خورشید از چشمان تو تقلید می‏کند.

هنوز هم دنیا، از شکوه جاری تو وام می‏گیرد. هنوز هم خورشید، از چشمان تو تقلید می‏کند. دانشگاه، به نام تو زنده است؛ حوزه از زلال دانش تو آب می‏خورد و عطش دانش‏اندوزی راهیان عشق، با کلام تو سیراب می‏شود. 

دانلودفایل صوتی (حاج محمودکریمی-یه مدینه / یه بقیعه/ یه امامی که حرم نداره)

کلمات کلیدی :

هالیوود و مهدویت

!فیلمسازان‌ آمریکایی‌ مهدویت‌ را نشانه‌ گرفته‌اند<\/h2>

قسمت اول:<\/h2>

اشاره:

دکتر حسن‌ بلخاری‌، فارغ‌التحصیل‌ رشته‌ ادیان‌ و عرفان‌، از اساتید دانشکده‌ هنر دانشگاه‌ تهران‌ و آشنا با علوم‌ ارتباطات‌ هستند. با توجه‌ به‌ اطلاعات‌ جامعی‌ که‌ ایشان‌ در زمینه‌ فعالیتهای‌ رسانه‌های‌ غربی‌ درخصوص‌ مقابله‌ اندیشه‌ اسلامی‌ و بویژه‌ موضوع‌ مهدویت‌ دارند، خدمت‌ ایشان‌ رسیدیم‌ و سؤالاتی‌ را درهمین‌ زمینه‌ مطرح‌ کردیم‌.

با تشکر از اینکه‌ وقت‌ گرامیتان‌ را دراختیار ما قرار دادید، به‌عنوان‌ اولین‌ سؤال‌ بفرمائید که‌ نقش‌ و جایگاه‌ سینما و رسانه‌های‌ صوتی‌، تصویری‌ در غرب‌ و خصوصاً آمریکا چیست‌؟

به‌ یک‌ عبارت‌ جهان‌ امروز جهان‌ تصویر است‌ و عمده‌ترین‌ مصداق‌ این‌ تصویر سینماست‌. «پُستمن‌» در کتاب‌ «زندگی‌ در عیش‌، مردن‌ در خوشی‌» خود سه‌ دوره‌ را یا سه‌ سپهر را اصطلاحاً برای‌ انتقال‌ معلومات‌ ذکر می‌کند. دورة‌ اول‌ دوره‌ انتقال‌ معلومات‌ به‌ وسیله‌ زبان‌ بود. پدر می‌گفت‌ فرزند حفظ‌ می‌کرد، دوره‌ دوم‌ دورة‌ مکتوب‌ بود و کتاب‌ حافظ‌ و حامل‌ معنا برای‌ نسل‌ بعدی‌ شد. ایشان‌ سومین‌ دوره‌ را دورة‌ تصویر می‌داند که‌ تصویر سینمایی‌ و تلویزیونی‌ جای‌ دو موج‌ قبلی‌ نشسته‌ است‌. البته‌ تحلیل‌ ایشان‌ این‌ است‌ که‌ این‌ تصویرها به‌صورت‌ خاص‌ دارد ساخته‌ می‌شود و به‌ جهان‌ ارائه‌ می‌شود، ما در قلمرو افزایش‌ دامنة‌ جهل‌ انسان‌ قرار داریم‌ تا علمش‌. تحلیلی‌ که‌ پستمن‌ ارائه‌ می‌دهد تحلیل‌ درستی‌ است‌ و این‌ تقسیم‌بندی‌ نسبت‌ به‌ سه‌ دورة‌ انتقال‌ معلومات‌. واقعیت‌ قضیه‌ این‌ است‌ که‌ ما داریم‌ در عصر تصویر و عصر سینما زندگی‌ می‌کنیم‌ و عنوانی‌ که‌ شما تحت‌ عنوان‌ دنیای‌  anformatic ، information   یا اطلاعات‌ و انفجار اطلاعات‌ دارید عصاره‌اش‌ تصویر است‌، یعنی‌ از یک‌ طرف‌ ما الان‌ در عصر اطلاعات‌ زندگی‌ می‌کنیم‌ که‌ این‌ اطلاعات‌ جذابترین‌، مؤثرترین‌، کارآمدترین‌ و ماندگارترین‌ شیوة‌ ابراز آن‌ تصویر است‌. البته‌ فقط‌ این‌ نیست‌ که‌ حالا قدرتها دارند از این‌ عنصر بالاترین‌ استفاده‌ را می‌کنند. ذهنیت‌ مخاطبها هم‌، چنین‌ قدرت‌ و جایگاه‌ پذیرشی‌ را دارد. ما در شبانه‌روز بین‌ 78 تا 79% اطلاعات‌ دریافتی‌ روزانه‌ را از چشممان‌ به‌دست‌ می‌آوریم‌ و بقیه‌ حواس‌ درصد بعدی‌ را به‌خود اختصاص‌ می‌دهند. درعین‌ حال‌ شما اگر به‌ سیستم‌ دریافتی‌ انسان‌ نگاه‌ کنید می‌بینید که‌ نیمکرة‌ راست‌ مغز مربوط‌ به‌ علوم‌ حضوری‌ و شهودی‌ به‌صورت‌ تصویر است‌. طبق‌ تحقیقاتی‌ که‌ طی‌ 10، 15 سال‌ گذشته‌ صورت‌ گرفته‌، انسان‌ با نیمکره‌ راست‌ مغزش‌ با اطلاعات‌ برخورد شهودی‌ می‌کند یعنی‌ در آنجا ماندگار است‌ و بزرگترین‌ و عمیق‌ترین‌ تأثیرات‌ را روی‌ شخصیت‌ انسان‌ می‌گذارد. مجموعة‌ این‌ قضایا که‌ من‌ به‌صورت‌ مختصر خدمت‌ شما عزیزان‌ ذکر کردم‌ معنایی‌ را می‌سازد که‌ تصویر را کارآمدترین‌ عامل‌ نه‌تنها برای‌ انتقال‌ معلومات‌، بلکه‌ تأثیرگذاری‌ روی‌ شخصیت‌ و روان‌ افراد قرار می‌دهد. این‌ مقدمه‌ به‌نحوی‌ بیانگر جایگاه‌ تصویر و سینماست‌.
 ببینید! غرب‌ در ذات‌ تکنولوژیکی‌ خودش‌ تفوق‌ طلب‌ است‌. یعنی‌ ما بحثی‌ داریم‌ در فلسفه‌ علم‌ که‌ علم‌ وقتی‌ مجتمع‌ شد فی‌حد نفسه‌ قدرت‌ را به‌دنبال‌ می‌آورد. برگردیم‌ به‌همان‌ کلامی‌ که‌ «فرانسیس‌ بیکن‌» در ابتدای‌ رنسانس‌ گفته‌ که‌ «هدف‌ نهایی‌ علم‌ قدرت‌ است‌». در چنین‌ فضایی‌ غرب‌ برای‌ اعمال‌ این‌ قدرت‌ و کسب‌ مطامع‌ بیشتر از تصویر دارد بهترین‌ استفاده‌ را می‌کند. هالیوود به‌عنوان‌ مرکز فیلمسازی‌ آمریکا، که‌ در سال‌ 700 فیلم‌ تولید می‌کند و سالانه‌ 15، 16 میلیارد دلار سود خالص‌ دارد و نزدیک‌ به‌ 78% سینماها و تلویزیونهای‌ جهان‌ از آن‌ تغذیه‌ می‌شوند. شما کلمات‌ را که‌ کنار هم‌ قرار بدهید به‌صورت‌ بسیار وسیعی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ ما با چه‌ قدرت‌ و تأثیر و برنامه‌ریزی‌ عظیمی‌ از آن‌ طرف‌ روبه‌رو هستیم‌. واقعیت‌ مسأله‌ این‌ است‌ که‌ غرب‌ به‌ اهمیت‌، قدرت‌ و تاکتیک‌ تصویر پی‌ برده‌ است‌ و از آن‌ در قالب‌ سینما دارد استفاده‌ می‌کند. ما در غرب‌ فیلم‌ خنثی‌ نداریم‌، یعنی‌ از این‌ 600، 700 فیلمی‌ که‌ در سال‌ تولید می‌کند 30، 40 فیلم‌ است‌ که‌ در سطح‌ جهان‌ مطرح‌ می‌شوند، البته‌ آنها را هم‌ خودشان‌ مطرح‌ می‌کنند با اسکارهایی‌ که‌ می‌دهند و بعضاً هم‌ به‌دلیل‌ جذابیتهای‌ عامه‌ای‌ که‌ دارند در سطح‌ جهان‌ مطرح‌ می‌شوند و واقعاً فرهنگسازی‌ می‌کنند. مانند جریانی‌ که‌ «تایتانیک‌» با دو میلیارد بیننده‌ در سطح‌ جهان‌ ایجاد کرد. این‌ نکات‌ را به‌صورت‌ پراکنده‌ دارم‌ عرض‌ می‌کنم‌ چون‌ درهر بُعدش‌ یک‌ معنای‌ عظیمی‌ وجود دارد، می‌خواهم‌ با این‌ دلایل‌ نشان‌ بدهم‌ که‌ غرب‌ به‌قدرت‌ عظیم‌ سینما پی‌ برده‌ است‌. به‌همین‌ دلیل‌ الان‌ مهمترین‌ کاری‌ که‌ می‌کند این‌ است‌ که‌ مبانی‌ نظری‌ خودش‌ را که‌ محصول‌ ایده‌ها و اهدافش‌ است‌ به‌ زبان‌ تصویر ترجمه‌ می‌کند. یعنی‌ من‌ بزرگترین‌ ویژگی‌ غرب‌ را ترجمة‌ معنا به‌ تصویر می‌دانم‌. چون‌ روانشناسی‌ مدرن‌ بیانگر این‌ است‌ که‌ تأثیری‌ که‌ تصویر دارد هیچ‌ کلامی‌ ندارد و بحثی‌ در روانشناسی‌ داریم‌ که‌ هر تصویر معادل‌ هزار کلمه‌ است‌.
 کار دیگر تصویر و سینما توأماً درگیر کردن‌ احساسات‌ و ادراک‌ است‌. سخنورها ادراک‌ را مخاطب‌ قرار می‌دهند و فیلمهای‌ بی‌محتوا احساس‌ را و فیلمهای‌ هدفمند ادراک‌ و احساس‌ را با هم‌. در چنین‌ قلمرویی‌ احساس‌، جذابیت‌ را، ادراک‌ معناپذیری‌ را و جمع‌ آنها سینما را می‌سازد. من‌ معتقدم‌ و در حقیقت‌ واقعیتهایی‌ جهانی‌ و هالیوود و فرهنگسازی‌ آن‌ بیانگر این‌ است‌ که‌ غرب‌ دارد از سینما حداکثر استفاده‌ را می‌برد، چون‌ برایش‌ استفاده‌ دارد لذا جایگاه‌ ویژه‌ای‌ هم‌ دارد.

با توجه‌ به‌ اهمیت‌ مسأله‌ فرهنگ‌سازی‌ که‌ فرمودید، نکته‌ای‌ که‌ معمولاً در فرهنگها مطرح‌ است‌ مقوله‌ای‌ به‌نام‌ «مدینة‌ فاضله‌» و یا «آرمانشهر» است‌ و قطعاً غرب‌ هم‌ به‌دنبال‌ ترویج‌ چیزی‌ با این‌ عنوان‌ است‌. برای‌ عرضه‌ الگوی‌ مطلوب‌ غرب‌ دراین‌ زمینه‌ سینما و رسانه‌های‌ تصویری‌ چه‌ نقشی‌ را ایفا می‌کنند؟

    ما در دهة‌ 90 دو اتفاق‌ جدّی‌ داشتیم‌ در چارچوب‌ همین‌ آرمانشهری‌ که‌ غربیها تعقیب‌ می‌کنند: یکی‌ کاربرد اصطلاح‌ نظم‌ نوین‌ جهانی‌  (New World Order) توسط‌ بوش‌ و گفتند ما داریم‌ این‌ را تعقیب‌ می‌کنیم‌ و یکی‌ هم‌ نظریه‌ پایان‌ تاریخ‌ فوکویاما. در نظریه‌ پایان‌ تاریخ‌ فوکویاما می‌گوید: دموکراسی‌ لیبرال‌ آرزوی‌ نهایی‌ است‌ که‌ با فروپاشی‌ رقیب‌ سرسخت‌ لیبرالها که‌ کمونیسم‌ بود، ما داریم‌ وارد این‌ فضا می‌شویم‌ و تاریخ‌ دارد عملاً پروسة‌ تکاملی‌ خودش‌ را درحد نهایی‌اش‌ طی‌ می‌کند. این‌ دو مسأله‌ به‌نحوی‌ از نیت‌ سیاسی‌ غرب‌ در  Globalization (جهانی‌ شدن‌) و در ایجاد یک‌ فرهنگ‌ جهانی‌ و تحمیل‌ آن‌ بر جهان‌ پرده‌ برداشت‌. می‌خواهم‌ این‌ نکته‌ را خدمتتان‌ عرض‌ کنم‌ که‌ رسانه‌ها مهمترین‌ و اصلی‌ترین‌ ابزار تسلط‌ فرهنگی‌ غرب‌ محسوب‌ می‌شوند چون‌ اولاً تصویر یک‌ زبان‌ بین‌المللی‌ است‌. ما در زبان‌ مشکل‌ داریم‌. مثلاً یک‌ آفریقایی‌ اگر زبان‌ انگلیسی‌ نداند نمی‌تواند با فرهنگ‌ غرب‌ ارتباط‌ برقرار کند. ولی‌ ازطریق‌ تصویر چرا. اخیراً در یکی‌ از روزنامه‌ها گزارشی‌ خواندم‌ با عنوان‌ مسجد و ماهواره‌ که‌ بررسی‌ کرده‌ بود تأثیر ماهواره‌ را در فرهنگ‌ مراکش‌ به‌عنوان‌ یک‌ کشور مسلمان‌، نتایجی‌ که‌ گرفته‌ بود وحشتناک‌ بود، نسبت‌ به‌ آن‌ مبانی‌ ارزشی‌ که‌ ما داریم‌.
 می‌خواهم‌ این‌ نکته‌ را خدمتتان‌ عرض‌ کنم‌ که‌ غرب‌ مدینة‌ فاضله‌ای‌ در ذهن‌ خودش‌ ساخته‌، گرچه‌ در خود غرب‌ هم‌ این‌ مدینة‌ فاضله‌ منتقدان‌ جدّی‌ خودش‌ را دارد مثل‌ «آلن‌ دومینو»، «برژینسکی‌» و «روژه‌ گارودی‌» هم‌ به‌عنوان‌ یک‌ مسلمان‌. ولی‌ واقعیت‌ قضیه‌ این‌ است‌ که‌ آن‌ کسانی‌ که‌ دارند برنامه‌ریزی‌ می‌کنند در این‌ قلمرو اینها دنبال‌ اهداف‌ و منافع‌ خاص‌ خودشان‌ هستند و سعی‌ می‌کنند که‌ این‌ مدینة‌ فاضله‌ را فقط‌ و فقط‌ ازطریق‌ تصویر به‌وجود بیاورند. الان‌ مقاله‌ و سخنرانی‌ جواب‌ نمی‌دهد. سمینارهای‌ تخصصی‌ شاید روشنفکران‌ جهان‌ سومی‌ را مجاب‌ کند امّا غرب‌ یکی‌ از اهداف‌ اصلی‌اش‌ جلب‌ افکار عمومی‌ است‌. در فضایی‌ که‌ دموکراسی‌ اصل‌ می‌شود رأی‌ عمومی‌ قدرت‌ساز است‌ به‌همین‌ دلیل‌ شما باید روی‌ رأی‌ عمومی‌ کار بکنید، روی‌ جلب‌ آراء عمومی‌ باید کار کنید، لذا او هدف‌ جدّی‌اش‌ را جلب‌ ا فکار عمومی‌ قرار داده‌ و فیلمها دارند در این‌ قلمرو آن‌کار را می‌کنند، شما اگر به‌ مجموعة‌ فیلمهایی‌ که‌ در این‌ دو دهه‌ بویژه‌ پس‌ از طرح‌ نظم‌ نوین‌ ساخته‌ شده‌ نگاه‌ کنید این‌ مسأله‌ کاملاً ملموس‌ است‌. اجازه‌ بدهید من‌ یک‌ مثال‌ مصداقی‌ مشخص‌ بزنم‌. آمریکایی‌ها فیلمی‌ ساخته‌اند به‌  روز استقلال‌  (Independence day) . این‌ فیلم‌ از لحاظ‌ جلوه‌های‌ ویژه‌ (Special effect)   بسیار بالاست‌ و خیلی‌ هم‌ در آمریکا مطرح‌ شد و در جهان‌ هم‌ روی‌ آن‌ خیلی‌ تبلیغ‌ شد. چهارم‌ ژوئیه‌ در تقویم‌ آمریکایی‌ روز استقلال‌ آنها محسوب‌ می‌شود. در این‌ فیلم‌ یک‌ گروه‌ فضایی‌ به‌ کره‌ زمین‌ حمله‌ می‌کنند و امریکایی‌ها دفاع‌ می‌کنند، درنهایت‌ در روز استقلال‌ اینها دشمنان‌ را دفع‌ می‌کنند. خیلی‌ها این‌ فیلم‌ را به‌عنوان‌  action   و با جلوه‌های‌ ویژة‌ برتر گرفتند امّا به‌ پیامی‌ که‌ این‌ فیلم‌ داشت‌ اصلاً توجه‌ نشد.
 پیام‌ این‌ بود که‌ آمریکا و نظام‌ فرهنگی‌ حاکم‌ بر غرب‌ تنها سیستمی‌ است‌ که‌ جهان‌ را از خطراتی‌ که‌ وجود دارد حفظ‌ می‌کند و این‌ پیام‌ را در اکثر فیلمها ترویج‌ و تبلیغ‌ می‌کند، حتی‌ در فیلمی‌  که‌ اخیراً تلویزیون‌ ما (احتمالاً در ایّام‌ نوروز 79) نشان‌ داده‌ شد که‌ باز هم‌ آدم‌ فضایی‌ها حمله‌ می‌کنند، آمریکایی‌ مردم‌ را نجات‌ می‌دهند. در فیلم‌ پیشگوئیهای‌ نوستر آداموس‌ که‌ حتماً بحثمان‌ به‌ آن‌ خواهد رسید این‌ امریکاست‌ که‌ مقابل‌ مسلمانها می‌ایستد یا مثلاً بازی‌ کامپیوتری‌ خیلی‌ مشهور «یا مهدی‌» که‌ اسم‌ اصلی‌اش‌  ûPersian Gulf inferno‎  (جهنم‌ خلیج‌ فارس‌) است‌. خلیج‌ فارس‌ را مرکز حرکتهای‌ تروریستی‌ جهان‌ جلوه‌ می‌دهد. ما در بعد روانشناسی‌ می‌گوئیم‌ این‌ بازی‌ افراد را نسبت‌ به‌ امام‌ زمان‌ و لفظ‌ «یا مهدی‌» شرطی‌ می‌کند ولی‌ وقتی‌ باطن‌ قضیه‌ را نگاه‌ می‌کنید می‌بینید پیام‌ دیگری‌ هم‌ دارد و آن‌ این‌ است‌ که‌ وقتی‌ خلیج‌ فارس‌ مرکز حرکتهای‌ تروریستی‌ جهان‌ می‌شود حضور نظامی‌ امریکا در خلیج‌ فارس‌ توجیه‌ می‌شود. غرب‌ یکی‌ از کارهایش‌ این‌ است‌ که‌ قبل‌ از اینکه‌ به‌ عملیات‌ گسترده‌ دست‌ بزند ازطریق‌ رسانه‌ها کار خودش‌ را توجیه‌ می‌کند. شما جریان‌ خلیج‌ فارس‌ را ببینید، ما یک‌ بحث‌ بسیار مهمی‌ را درباره‌ بحران‌ خلیج‌ فارس‌ داشتیم‌ که‌ گفتند جنگ‌ رسانه‌هاست‌، نه‌ جنگ‌ تسلیحات‌. سی‌. ان‌. ان‌  (CNN)  نقش‌ بسیار جدّی‌ داشت‌، وقتی‌ که‌ فضا دارد وارد چنین‌ قلمرویی‌ می‌شود، رسانه‌ها در پیاده‌کردن‌ اهداف‌ غرب‌ نقش‌ جدّی‌ دارند. مثال‌ ملموس‌ دیگری‌ را خدمتتان‌ عرض‌ کنم‌. ما الان‌ جنگی‌ را در نظام‌ جنگهای‌ مدرن‌ داریم‌: جنگ‌ اینترنت‌ و الکترونیک‌، به‌عنوان‌ مثال‌ یکی‌ دوماه‌ پیش‌ بود که‌ اسرائیلیها سایت‌ حزب‌الله را شکسته‌ بودند و پرچم‌ اسرائیل‌ را در سایت‌ آنها گذاشته‌ بودند و کاری‌ که‌ حزب‌اللهی‌ها کرده‌ بودند خیلی‌ جالب‌ بود، آنها آمده‌ بودند ساعتها کنگره‌ «کِنِست‌» اسرائیل‌ و مراکز حساس‌ اسرائیل‌ را اشغال‌ کرده‌ بودند، یعنی‌ بلافاصله‌ جواب‌ داده‌ بودند و پاتک‌ کرده‌ بودند. لذا می‌بینید اصلاً فضای‌ جنگها، برخوردها و تأثیرگذاری‌ در جهان‌ دارد عوض‌ می‌شود و من‌ در قلمروهای‌ مختلف‌ که‌ بررسی‌ کرده‌ام‌ دیده‌ام‌ که‌ در اکثریت‌ این‌ قلمروها تصویر است‌ که‌ حرف‌ اول‌ را می‌زند، همه‌ می‌خواهند مخاطب‌ را جلب‌ کنند آن‌ هم‌ به‌ بهترین‌ و جذابترین‌ شکل‌ که‌ تصویر است‌. یک‌ جمله‌ خدمتتان‌ عرض‌ کنم‌ که‌ عصارة‌ بحثم‌ و جواب‌ کلی‌ سؤال‌ شما باشد که‌ غربیها اولاً قطعاً مدینة‌ فاضله‌ دارند، این‌ مدینة‌ فاضله‌ را دارند ذکر می‌کنند که‌ همان‌ دموکراسی‌ لیبرال‌ است‌.
 وقتی‌ تافلر در کتاب‌ «جابجایی‌ قدرت‌» خودش‌ می‌گوید: «بسیاری‌ از فرهنگها و مردم‌ جهان‌ تشنة‌ اقتباس‌ از زندگی‌، مُد و فرهنگ‌ غربی‌ هستند» (که‌ من‌ روی‌ این‌ اصطلاح‌ تکیه‌     می‌کنم‌) دارد به‌نحوی‌ تبلیغ‌ می‌کند گرچه‌ برخوردش‌ نقادانه‌ است‌ ولی‌ بطن‌ این‌ نقادی‌ از لحاظ‌ روانشناسی‌ متهم‌ است‌ و در اصل‌ تبلیغ‌ است‌.
 ثانیاً، بستر این‌ جهانی‌ سازی‌ و این‌ معنا که‌ جهان‌ را تحت‌ این‌ مدینة‌ فاضله‌ تسخیر کنند رسانه‌ها هستند. من‌ در همین‌ فضا یک‌ نکته‌ مهم‌ دیگر را عرض‌ کنم‌ که‌ باز مصداقی‌ است‌. ما در سال‌ 2000 فیلم‌ دیگری‌ داشتیم‌ در هالیوود با عنوان‌ ماتریکس‌ (Matrix) . این‌ فیلم‌ فروش‌ و استقبال‌ غیرمنتظره‌ای‌ داشت‌.
 چهار جایزه‌ اسکار گرفت‌ ،به‌دلیل‌ اینکه‌ جلوه‌های‌ ویژه‌ و بهترین‌ تدوین‌ صدا و مواردی‌ از این‌ قبیل‌ داشت‌. من‌ در دانشگاههای‌ کشور بحثی‌ تحت‌ عنوان‌ «هویت‌ انسان‌ فردا» داشتم‌ و بعد از آن‌ نقد و نمایش‌ ماتریکس‌ و اخیراً این‌ برنامه‌ را در دانشگاه‌ تهران‌ داشتیم‌. نکته‌ مهمی‌ که‌ در چارچوب‌ بحث‌ ما از این‌ فیلم‌ وجود دارد این‌ است‌ که‌ در این‌ فیلم‌ هویت‌ انسان‌ آینده‌ که‌ به‌ ماشین‌ تبدیل‌ شده‌ زیر سؤال‌ می‌رود. امّا نجاتی‌ که‌ برای‌ فرار از این‌ بحران‌ ذکر می‌شود شهری‌ است‌ به‌اسم‌  Zion   (صهیون‌) یعنی‌ شما در این‌ فیلم‌ پنج‌، شش‌ بار کلمه‌ صهیون‌ را می‌شنوید با اصطلاح‌ لاتین‌ آن‌ و با چهرة‌ شهر منجی‌. یعنی‌ تصویری‌ که‌ ارائه‌ می‌شود این‌ است‌ که‌ فقط‌ یکجاست‌ که‌ در آنجا می‌توانید نجات‌ پیدا کنید، چه‌ در قلمرو ماده‌ و چه‌ معنا و آن‌  Zion است‌.
 می‌خواهم‌ عرض‌ کنم‌ که‌ وقتی‌ شما می‌بینید که‌ ماتریکس‌ ساخته‌ می‌شود و در جهان‌ آن‌ را در بوق‌ و کَرنا می‌کنند، جلوه‌های‌ ویژه‌ بسیار عظیمی‌ درآن‌ به‌کار می‌رود که‌ واقعاً حیرت‌انگیز و بسیار جالب‌ است‌، امّا برفراز این‌ معانی‌ صهیون‌ قرار داده‌ می‌شود یعنی‌ اینکه‌ برای‌ غرب‌ جا انداختن‌ مسألة‌ مدینة‌ فاضله‌ مهم‌ است‌ و بسترش‌ را تصویر برگزیده‌ است‌. مگر در دهة‌ 50 میلیونها دلار در صحراها خرج‌ ساختن‌ فیلمهای‌ پرخرجی‌ مثل‌ «بن‌هور» و «ده‌ فرمان‌ موسی‌» نشد؟ الان‌ این‌ مسأله‌ برای‌ ما دارد کشف‌ می‌شود که‌ در آن‌ زمان‌ اسرائیل‌ مشکل‌ مشروعیت‌ را داشت‌ و مشکل‌ مشروعیت‌ را فقط‌ تصویر حل‌ می‌کرد. سینماها هم‌ پر می‌شد، خبری‌ خواندم‌ که‌ وقتی‌ فیلم‌ بن‌هور وارد ایران‌ شد، (حالا چطور اسرائیل‌ با رژیم‌ تماس‌ گرفته‌ بود نمی‌دانم‌) بسرعت‌ ترجمه‌ شد. یعنی‌ در تاریخ‌ سینمای‌ ایران‌ فیلمی‌ که‌ بسرعت‌ و در کمترین‌ زمان‌ ترجمه‌ و دیالوگهای‌ آن‌ جهت‌ ارائه‌ آماده‌ شد، فیلم‌ بن‌هور بود و بعد هم‌ ده‌فرمان‌. اسرائیل‌ قدرت‌ تصویر را شناخت‌ و از سیستم‌ سینما استفاده‌ کرد و خود را جا انداخت‌. این‌ مثالها بحث‌ را برای‌ خواننده‌ ملموس‌ می‌کند. من‌ یک‌ سخنرانی‌ در دانشگاه‌ شیراز داشتم‌، سال‌ 77 که‌ بحثم‌ مهدویت‌ و غرب‌ بود ـ بحثی‌ که‌ در جاهای‌ مختلف‌ دارم‌ ـ در آنجا از کنفرانس‌ سال‌ 1984 تل‌آویو   پرده‌ برداشتم‌ و سیاستهایی‌ که‌ اینها داشتند و بازی‌ کامپیوتری‌ «یا مهدی‌» را به‌ آنها نشان‌ دادم‌. چند روز بعدش‌ بخشهای‌ مهم‌ سخنرانی‌ من‌ و تصاویری‌ از این‌ بازی‌ در مجلة‌ دانشگاه‌ شیراز منتشر می‌شود و پنج‌، شش‌ صفحه‌ را به‌خود اختصاص‌ می‌دهد. این‌ مجله‌ در اینترنت‌ سایت‌ داشت‌، حدود یکماه‌ بعد تدوین‌کنندگان‌ مجله‌ رفته‌ بودند که‌ مجله‌ خودشان‌ را ورق‌ بزنند دیدند که‌ مثلاً از صفحه‌ 4 یکدفعه‌ می‌رود به‌ صفحه‌ 11، یعنی‌ بررسیهایی‌ که‌ کرده‌ بودند دیدند که‌ سیستمی‌ (که‌ آنها حدس‌ می‌زدند اسرائیل‌ بوده‌) سایت‌ را شکسته‌ و وارد آن‌ شده‌ بود و این‌ چند صفحه‌ را حذف‌ کرده‌ بود. چرا؟ چون‌ اینترنت‌ جهانی‌ است‌. یعنی‌ اینقدر برای‌ آنها رسانه‌ها مهم‌ است‌.

با توجه‌ به‌ مطرح‌ بودن‌ بحث‌ آیندة‌ جهان‌ در صحبتهای‌ اندیشمندان‌ مختلف‌ غربی‌ نظیر هانتینگتون‌ و فوکویاما و... و مسأله‌ آرماگدون‌ (Armageddon)  یا نبرد آخرالزمان‌، دیدگاه‌ غرب‌ نسبت‌ به‌ مسألة‌ آخرالزمان‌ چیست‌ و چطور می‌توان‌ این‌ نظریه‌پردازی‌ را در صحنة‌ عمل‌ سیاسی‌ و نظامی‌ و فرهنگی‌ و سینمایی‌ دید؟

    به‌ نکته‌ مهمی‌ اشاره‌ کردید. اگر شما به‌ تاریخ‌ سینما مراجعه‌ کنید از تقریباً 1964، 1965 (غیر از مسأله‌ اسرائیل‌ که‌ مربوط‌ به‌ دهة‌ 50 است‌ و به‌ فیلم‌ بن‌هور یازده‌ اسکار دادند) سینما وارد مرحلة‌ جدیدی‌ می‌شود که‌ این‌ مرحله‌ توجیه‌کننده‌ افزایش‌ قدرت‌ تسلیحاتی‌ شرق‌ و غرب‌ است‌، یعنی‌ از آن‌ موقع‌ فیلمها می‌روند سراغ‌ بشقاب‌پرنده‌ها و موجودات‌ فضایی‌ مثل‌ فیلمهای‌ جنگ‌ ستارگان‌ (Jour locus)   که‌ از همان‌ موقع‌ شروع‌ شد، بعد کشف‌ شد که‌ شرق‌ و غرب‌ که‌ این‌ فیلمها را می‌سازند تعمّد دارند. اگر انسان‌ نسبت‌ به‌ یک‌ قدرت‌ فضایی‌ بسیار قدرتمند ترسانده‌ می‌شد تلاش‌ در جهت‌ افزایش‌ قدرت‌ تسلیحاتی‌ شرق‌ وغرب‌ توجیه‌ می‌شد و توجیه‌ هم‌ شد.
 یک‌ دروغ‌ اگر به‌ حد تواتر برسد می‌شود حقیقت‌. وقتی‌ ده‌نفر هی‌ بیایند یک‌ دروغ‌ را تکرار کنند، انسان‌ از لحاظ‌ روانی‌ تکان‌ می‌خورد. فیلمهای‌ مختلف‌ وقتی‌ بینندگان‌ را می‌ترساندند توصیه‌ می‌کردند که‌ ما باید این‌ فضا را رشد بدهیم‌. پس‌ اینکه‌ ذهن‌ طراح‌ غرب‌ درجهت‌ شیوع‌ مطلوبهای‌ خودش‌ و جا انداختن‌ آن‌ در سطح‌ جهان‌ با تصویر مسأله‌ کاملاً روشنی‌ است‌؛ چرا که‌ نیازی‌ به‌ ایجاد رابطه‌ ندارد. تاریخ‌ سینما و همچنین‌ گذر زمان‌ و پرده‌ برداشتن‌ اهداف‌ پشت‌ پرده‌ غرب‌ این‌ را روشن‌ می‌کند. امّا این‌ موضوع‌ چه‌ ارتباطی‌ با بحثهای‌ آخرالزمانی‌ (فیوچریسم‌) که‌ مثل‌ تافلر و فوکویاما، هانیتنگتون‌ و برژینسیکی‌ و... مطرح‌ می‌کنند، دارد؟
 واقعیت‌ قضیه‌ این‌ است‌ که‌ بحث‌ آینده‌گرایی‌ در غرب‌ خیلی‌ جدّی‌ است‌ و به‌عبارتی‌ جدی‌تر از فضای‌ ما و علتش‌ هم‌ این‌ است‌ که‌ ما با مسأله‌ انتظار در بعد مذهبی‌ و دینی‌ خودمان‌ روبرو می‌شویم‌، حضرت‌ امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، در قلمرو دینی‌ ما حضور دارد. من‌ البته‌ حالا یک‌ بحثی‌ را خدمتتان‌ ارائه‌ می‌دهم‌ که‌ این‌ مطلب‌ در تمامی‌ ابعاد سیاسی‌ و اجتماعی‌ و فرهنگی‌ شیعة‌ ناب‌ حضور دارد ولی‌ در ذهن‌ عامه‌ وقتی‌ بعد مذهبی‌ مطرح‌ است‌ امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، مطرح‌ است‌، در بعد سیاسی‌ و اجتماعی‌ و علمی‌ دیگر مطرح‌ نیست‌. امّا در غرب‌ بحث‌ آینده‌نگری‌ در تمامی‌ ابعاد فوق‌العاده‌ جدّی‌ است‌ به‌همین‌ دلیل‌ متفکران‌ بخش‌ مهمی‌ از افکارشان‌ را صرف‌ این‌ می‌کنند، چرا؟ چون‌ قلمرو Scientific   (علمی‌) غرب‌ بالاست‌. شما در علوم‌ تجربی‌ وقتی‌ به‌ دوتا فرمول‌ برسید می‌توانید پیش‌بینی‌  
 کنید. یعنی‌ با چهار مورد استقراء وقتی‌ آزمایش‌ کردید و به‌ یک‌ نتیجه‌ رسیدید قانون‌ می‌سازید که‌ پس‌ در این‌ شرایط‌ اگر چنین‌ بشود، چنان‌ می‌شود. این‌ «می‌شود» امری‌ آینده‌ای‌ است‌، امر زمانی‌ فراحال‌ و فراگذشته‌ است‌. در ذات‌ تمدنهای‌ بشدت‌ علم‌گرا متأثر از آینده‌نگری‌ و پیش‌بینی‌ علم‌ فی‌نفسه‌ روانشناسی‌ وجامعه‌شناسی‌ و سیاست‌ و... آن‌ جامعه‌ هم‌ آینده‌نگر می‌شود و دنبال‌ سیستمهایی‌ می‌گردد که‌ به‌ آینده‌ نفوذ کند. فیلمی‌ دارند آمریکائیها که‌ بسیار هم‌ قوی‌ هست‌ به‌ اسم‌  Goast (روح‌) که‌ ترجمه‌ دقیقش‌ در فارسی‌ می‌شود «شبح‌». این‌ فیلم‌ چند اسکار گرفت‌ و خیلی‌ مطرح‌ شد و در میان‌ دبیرستانیهای‌ خود ما هم‌ خیلی‌ سر و صدا کرد، چون‌ خیلی‌ها از آنها می‌گفتند ما کلام‌ معلم‌ را وقتی‌ سر کلاس‌ راجع‌ به‌ روح‌ حرف‌ می‌زد متوجه‌ نشدیم‌، این‌ را دیدیم‌ و فهمیدیم‌ نباید گناه‌ بکنیم‌. اینقدر این‌ فیلم‌ تأثیر داشت‌. شما اگر کتاب‌ «سیاحت‌ غرب‌» آقا نجفی‌ قوچانی‌ را خوانده‌ باشید و این‌ فیلم‌ را ببینید، می‌بینید که‌ یکی‌ هستند. این‌ فیلم‌ در ابتدایش‌ یک‌ تصویر وجود دارد (نمادشناسی‌ در سینما) که‌ سه‌چهار نفر دارند دیواری‌ را تخریب‌ می‌کنند. دیوار تاریخ‌ است‌ و پشت‌ دیوار رمز و راز زیاد است‌ فضاهای‌ مه‌آلود و مبهم‌ زیاد داریم‌. می‌گوید انسان‌ معاصر شیدای‌ شکستن‌ این‌ دیوار و ادراک‌ اتفاقات‌ آن‌ طرف‌ دیوار است‌. در عالم‌ روح‌، می‌خواهم‌ بگویم‌ عین‌ این‌ ادراک‌ را نسبت‌ به‌ آینده‌ دارند. غرب‌ خیلی‌ جالب‌ است‌ که‌ می‌خواهد به‌ آینده‌ نفوذ کند و به‌یک‌ عبارت‌ چون‌ قدرت‌ علمی‌ دارد می‌خواهد آینده‌ را خودش‌ بسازد. اینکه‌ می‌بینید اینها گرایش‌ به‌ آینده‌ دارند بخشی‌ از آن‌ تأثیر ذاتی‌ علم‌ تجربی‌ است‌ و بخش‌ دیگر آن‌ توجه‌ به‌ اهداف‌ سیاسی‌ است‌. یعنی‌ اگر بتوانید آینده‌ را پیش‌بینی‌ کنید می‌توانید خودتان‌ هم‌ آن‌ را بسازید، چیزی‌ که‌ در «نوسترآداموس‌» آن‌ را ترویج‌ می‌کنند. می‌گویند یک‌ چنین‌ چیزی‌ محقق‌ خواهد شد، امّا ما می‌توانیم‌ تغییرش‌ بدهیم‌. لذا یکی‌ برمی‌گردد به‌ ذات‌ علم‌ که‌ من‌ خیلی‌ مختصر عرض‌ کردم‌ و درجای‌ خودش‌ واقعاً بحث‌ بلندی‌ دارد، بخش‌ دوم‌ اینکه‌ آینده‌نگری‌ در ذهنیت‌ اندیشمندان‌ غربی‌ جدّی‌ است‌، مسألة‌ مذهب‌ است‌. شما به‌ کارکرد افرادی‌ مثل‌ «جری‌ فالول‌» در غرب‌ نگاه‌ کنید. مؤسسه‌ کلوپ‌ اخلاقی‌. گرچه‌ در موردخود فالول‌ بحث‌ هست‌ که‌ خودم‌ دیده‌ام‌ به‌نحوی‌ دارد صهیونیسم‌ را توجیه‌ می‌کند. ولی‌ آمارگیری‌هایی‌ که‌ اینها می‌کنند مثلاً در کتاب‌ «ارادة‌ خداوند» بخشی‌ از این‌ آمارگیری‌ها آمده‌ است‌ به‌نحوی‌ دارد به‌طور غیرمستقیم‌ برای‌ ما که‌ می‌خواهیم‌ از غرب‌ اطلاعاتی‌ داشته‌ باشیم‌ پرده‌برمی‌دارد، از افکار عمومی‌ غرب‌. مثلاً من‌ طی‌ بررسیهایی‌ که‌ کرده‌ام‌ (سالهای‌ پایان‌ هر هزاره‌ در اکثر تمدنها اتفاق‌ براین‌ است‌ که‌ یکسری‌ تحولاتی‌ رخ‌ می‌دهد) 61 فرقه‌ منتظر ظهور عیسی‌ مسیح‌ در سال‌ 2000 بودند، یهودیها آمده‌ بودند در دروازة‌ شرقی‌ بیت‌المقدس‌ دوربین‌ گذاشته‌ بودند که‌ حضرت‌ مسیح‌ اگر نزول‌ اجلال‌ کردند از آنجا فیلمش‌ را بگیرند. پس‌ این‌ خیلی‌ برایشان‌ ملموس‌ است‌. یعنی‌ یکی‌ از بعد مذهبی‌، یکی‌ از بعد علمی‌ مسأله‌ آینده‌ و انتظار و اتفاقاتی‌ که‌ در آینده‌ می‌افتد برای‌ اینها خیلی‌ مهم‌ است‌. یک‌ نکته‌ دیگر را هم‌ خدمتتان‌ عرض‌ کنم‌: ما دو جور تمدن‌ در جهان‌ داریم‌. می‌خواهم‌ آینده‌نگری‌ غرب‌ را که‌ در حقیقت‌ هویت‌ فکری‌ غرب‌ را تشکیل‌  تبیین‌ کنم‌ و بعد ارتباطش‌ بدهم‌ با همان‌ رسانه‌ها و حلقه‌هایی‌ که‌ شما فرمودید. یک‌جور تمدن‌ ما در جهان‌ داریم‌ که‌ گذشته‌ خودش‌ را نقد کرده‌ و سعی‌ می‌کند امروزش‌ را بفهمد و به‌استقبال‌ فردا می‌رود این‌ در اهداف‌ خودش‌ موفق‌ است‌. غرب‌ در این‌ چارچوب‌ دارد اینگونه‌ عمل‌ می‌کند.
 وقتی‌ «کانت‌» می‌آید عقل‌ نقاد را پیش‌ می‌کشد، همه‌ چیز را در بوتة‌ نقد قرار می‌دهد و شما وقتی‌ نقد بکنید می‌توانید سره‌ را از ناسره‌ تشخیص‌ بدهید. البته‌ جهت‌ مهم‌ است‌، هدف‌ خیلی‌ مهم‌ است‌، چون‌ نقد اگر در بستر عریان‌ بخواهد بررسی‌ شود، نتیجه‌ای‌ ندارد ولی‌ در فضای‌ خودش‌ خیلی‌ مؤثر است‌. از تلویزیون‌ ایران‌ یک‌ فیلم‌ دیدم‌ که‌ در شهر کوچکی‌ زن‌ و شوهر مهندسی‌ شورای‌ شهر را می‌خواستند مجاب‌ بکنند که‌ ما باید در فرودگاه‌ خودمان‌ سیستم‌ امنیتی‌ پیشگیری‌ ایجاد بکنیم‌ تا اگر هواپیمایی‌ سقوط‌ کرد، تلفات‌ را ما مثلاً از 100 به‌ 20 برسانیم‌ و شورای‌ شهر نمی‌فهمید و می‌گفت‌ آقا حالا تا کی‌ چنین‌ اتفاقی‌ بیفتد (می‌خواهم‌ از این‌ بحث‌ نتیجه‌ مهمی‌ بگیرم‌)، امّا اینها قبولاندند. این‌ سیستم‌ تعبیه‌ شد، اتفاقاً هواپیما سقوط‌ کرد و 100 رسید به‌ 20. می‌خواهم‌ این‌ نکته‌ را عرض‌ کنم‌ که‌ تمدن‌ امروز این‌ مشکل‌ را حل‌ کرده‌، البته‌ در بعد تکنولوژی‌، وگرنه‌ در بعد اخلاقی‌ که‌ فاجعه‌ است‌ و دارد وارد آینده‌ می‌شود. نفوذ در آینده‌ نه‌تنها گرایش‌ فطری‌ آنها که‌ گرایش‌ ما هم‌ هست‌.
 مجموعة‌ این‌ قضایا یک‌ پیوند ایجاد می‌کند بین‌ نظریه‌پردازان‌، سیاست‌بازان‌ و تصویربرداران‌ غرب‌. مثلاً آقای‌ گاسپار وان‌ برگر (وزیر دفاع‌ سابق‌ امریکا) کتاب‌
 Next war   (جنگ‌ بعدی‌) خودش‌ را می‌نویسد، بخشی‌ از آن‌ را به‌ سال‌ 99 و 2000 و بخشی‌ از آن‌ را به‌ ظهور محمد منتظری‌ در ایران‌ اختصاص‌ می‌دهد و چیزهایی‌ را که‌ نوسترآداموس‌ گفته‌ بوده‌ مجدداً زنده‌ می‌کند.

    چرا علیرغم‌ ریشه‌دار بودن‌ بحث‌ مهدویت‌ و آینده‌گرایی‌ در اعتقادات‌ ما، این‌ بحث‌ چندان‌ اثر عملی‌ در زندگی‌ فردی‌ و اجتماعی‌ ما ندارد، ولی‌ به‌خلاف‌ ما در غرب‌ قضیه‌ کاملاً برعکس‌ است‌. چکار کنیم‌ که‌ این‌ جلوه‌های‌ عملی‌ دیده‌ شود؟

    اگر من‌، شیعه‌ را بخواهم‌ به‌صورت‌ ا صیل‌ بررسی‌ کنم‌، تنها تمدنی‌ است‌ که‌ این‌ منجی‌ و موعودش‌ یک‌ موجود زندة‌ عینی‌ است‌، برخلاف‌ تمدنهای‌ دیگر. من‌ این‌ را مفصل‌ در بحثهای‌ دانشگاهی‌ و یکی‌ از کتابها باز کرده‌ام‌. شما می‌دانید که‌ بودائیها و هندیها «گوتمه‌» یا بودای‌ پنجم‌ را و زرتشتیها «سوشیانت‌» را دارند و مسیحیها معتقدند عیسی‌ مجدداً برمی‌گردد، یهودیها می‌گویند عیسای‌ واقعی‌ هنوز نیامده‌ است‌ و ما هم‌ که‌ داریم‌. حتی‌ بحث‌ فیوچریسم‌ اینقدر جدّی‌ است‌ که‌ مدینة‌ فاضله‌ای‌ که‌ مارکسیستها دارند جامعة‌ بی‌طبقة‌ کمون‌ ثانویه‌ به‌نحوی‌ همان‌ انتظار آیندة‌ سبز است‌. این‌ مسأله‌ در همة‌ تمدنها هست‌ امّا در تمدن‌ شیعه‌ خیلی‌ عینی‌ است‌، یعنی‌ تمدن‌ هویتش‌ با آن‌ نفس‌ می‌کشد، امّا این‌ استثناست‌ و قاعده‌ نیست‌، من‌ این‌ را یک‌ مقداری‌ بازش‌ بکنم‌. تمدنهای‌ دیگرمنجی‌شان‌ را قاب‌ کرده‌اند و زده‌اند سینة‌ آسمان‌، یعنی‌ یک‌ موجود ذهنی‌ است‌، اعتقاد هست‌، امّا عینی‌ نیست‌؛ یعنی‌ در زندگی‌ تجلّی‌ ندارد، برخلاف‌ موعود و منجی‌ شیعه‌ که‌ کاملاً عینی‌ است‌. منتهی‌ ما نیاز به‌ مترجمانی‌ داریم‌ که‌ این‌ تجلّی‌ باطنی‌ مذهب‌ شیعه‌ را بیاورد و وارد جامعه‌ کند.
 مشکل‌ ما در این‌ قلمرو و این‌ فضاست‌.
 شما می‌دانید دلیل‌ حجیت‌ اجماع‌ در شیعه‌ برخلاف‌ اهل‌ سنت‌ حضور معصوم‌، علیه‌السلام‌، است‌. این‌ را اگر از لحاظ‌ روانشناسی‌ مذهب‌ با دیدگاه‌ «میرچاالیاده‌» و اصول‌ دین‌شناسی‌ معاصر نگاه‌ کنیم‌ می‌شود حضور زنده‌، یعنی‌ معتقد است‌ که‌ این‌ موجود زنده‌ در این‌ قلمرو کمکش‌ می‌کند. خیلی‌ مهم‌ است‌ از لحاظ‌ روانشناسی‌.
 درمورد فقهش‌ ما چقدر حدیث‌ داریم‌ که‌ حضرت‌ وارد شدند دست‌ گرفتند، من‌جمله‌ آن‌ جریان‌ شیخ‌ مفید و آن‌ شخصی‌ که‌ زن‌ باردارش‌ فوت‌ کرده‌ بود.
 در مسأله‌ سیاست‌ هم‌ همینطور. شما ببینید حضور امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، در پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌. بحثهایی‌ که‌ مثلاً میشل‌ فوکو و کلر بریر و دیگران‌ دارند، امام‌ حسین‌، علیه‌السلام‌، و بعد امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، را مطرح‌ می‌کنند، بعد در کنفرانس‌ تل‌آویو افرادی‌ مثل‌ برنارد لوئیس‌، مایکل‌ ام‌. جی‌. جنشر، برونبرگ‌، مارتین‌ کرامر روی‌ این‌ بحث‌ خیلی‌ تکیه‌ می‌کنند، اصلاً هویت‌ سیاسی‌ شیعه‌ به‌دلیل‌ اعتقاد به‌ منجی‌ است‌. جملة‌ بسیار مشهوری‌ دارند که‌ «اینها به‌ اسم‌ امام‌ حسین‌، علیه‌السلام‌، قیام‌ می‌کنند و به‌اسم‌ امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، قیامشان‌ را حفظ‌ می‌کنند». ـ به‌ این‌ مثال‌ توجه‌ کنید ـ در 19 بهمن‌ سال‌ 57 که‌ رژیم‌ شاه‌ حکومت‌ نظامی‌ را از ساعت‌ 4 بعد از ظهر اعلام‌ کرده‌ بود، مرحوم‌ طالقانی‌ با مدرسه‌ رفاه‌ تماس‌ می‌گیرد که‌ به‌امام‌ بگویید: «چه‌ باید کرد؟» امام‌ می‌فرمایند: «به‌ ایشان‌ بگویید که‌ به‌ مردم‌ بگویند به‌ خیابانها بیایند.» مرحوم‌ طالقانی‌ شروع‌ می‌کند به‌ گریه‌ کردن‌ که‌ آیا این‌ سید می‌داند چه‌ می‌کند؟ رژیم‌ مردم‌ را قتل‌عام‌ می‌کند و... امام‌ می‌گوید به‌ایشان‌ بگوئید: «این‌ حکم‌ مال‌ من‌ نیست‌». من‌ در مسأله‌ سیاسی‌، به‌عنوان‌ کسی‌ که‌ سعی‌ می‌کند با مبانی‌ دینی‌اش‌ برخورد استدلالی‌ بکند، وقتی‌ به‌ این‌ قضیه‌ نگاه‌ می‌کنم‌ می‌توانم‌ بپذیرم‌ که‌ امام‌، با یک‌ بُعد دیگر مسأله‌ را حل‌ می‌کند و آن‌ جمله‌ مهم‌ که‌ «بگوئید حکم‌ من‌ نیست‌»، یعنی‌ حضور امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، برای‌ ما در بطن‌ سیاست‌، فقه‌ و اصول‌ ما یک‌ حضور واقعاً زنده‌ و عینی‌ است‌. امّا این‌ را فقط‌ اهل‌ فن‌ می‌دانند. شیعه‌ در ترجمه‌ معانی‌ خودش‌ به‌ زبان‌ روز مشکل‌ دارد.
 من‌ یک‌ بحثی‌ داشتم‌ در جمع‌ حوزویان‌ و مبلغانی‌ که‌ می‌رفتند برای‌ کشور. گفتم‌ شما بیان‌ را عَرَض‌ بر معنا نگیرید، جزء ذات‌ بگیرید. یعنی‌ بیان‌ معنا جزئی‌ از ذات‌ معناست‌. فلذا روی‌ چگونگی‌ معنا هم‌ ما باید کار کنیم‌، ما به‌ یک‌ سیستمی‌ نیاز داریم‌، همین‌ کاری‌ که‌ شما به‌ دنبالش‌ هستید. یعنی‌ من‌ واقعاً وقتی‌ شنیدم‌ که‌ یک‌ مجله‌ تخصصی‌ دارد این‌کار را می‌کند که‌ جایش‌ واقعاً خالی‌ بود خیلی‌ خوشحال‌ شدم‌، می‌دانید هویت‌ شیعه‌ به‌ امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، است‌، تنها معصوم‌ زنده‌ که‌ امید و هویت‌ ماست‌. این‌ مسأله‌ خیلی‌ احتیاج‌ به‌ کار کردن‌ دارد. حوزه‌ و دانشگاه‌ و سیستم‌ اجرایی‌ کشور که‌ امکانات‌ دارند باید این‌کار
را بکنند و این‌ را مبدّل‌ به‌ قاعده‌ بکنند یعنی‌ آنچه‌ که‌ در بطن‌ شیعه‌ جریان‌ دارد این‌ را یک‌جوری‌ دربیاوریم‌ که‌ شخص‌ عامی‌ هم‌ بداند حضور امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، در سیاست‌ چقدر است‌. غرب‌ این‌ را فهمید. کنفرانس‌ تل‌آویو را برای‌ چه‌ گذاشت‌؟
 رسماً مارتین‌ کرامر می‌گوید: ما این‌ را گذاشتیم‌ که‌ ریشه‌ها و مبانی‌ انقلاب‌ ایران‌ را و آثار و نتایج‌ آن‌ را در جهان‌ بررسی‌ کنیم‌، به‌ نگاه‌ سرخ‌ شیعیان‌ یعنی‌ عاشورا و نگاه‌ سبزشان‌ یعنی‌ انتظار می‌رسند. ما برخلاف‌ غربیها این‌ معنا و مفهوم‌ را به‌ زبان‌ عامه‌ و برهان‌ عامه‌ ترجمه‌ نکرده‌ایم‌. ما نیاز به‌ حکیم‌ داریم‌، فعل‌ حکیم‌ ترجمه‌ و تنزیل‌ و تمثیل‌ معناست‌. ما الان‌ بزرگانی‌ را داریم‌ که‌ خیلی‌ عالی‌ می‌فهمند، ولی‌ نمی‌توانند با عوام‌ رابطه‌ ایجاد کنند، ما به‌ یک‌ واسطه‌ نیاز داریم‌ که‌ هم‌ حامل‌ و جامع‌ معنا باشد و هم‌ قدرت‌ تبیین‌ معنا را برای‌ بی‌سوادان‌ داشته‌ باشند. یعنی‌ شیعه‌ باید روی‌ مسأله‌ عرضه‌ معانی‌ و مبانی‌ خودش‌ باید خیلی‌ کار کند. غرب‌ قدرتش‌ به‌ بیانش‌ است‌ نه‌ محتوایش‌. باور کنید بزرگترین‌ متفکران‌ غرب‌ را بیاورید یکساعت‌ به‌طور جدّی‌ با متفکران‌ مابنشینند و بحث‌ کنند شکست‌ خواهند خورد. چرا گفتگوی‌ تمدنها پذیرفته‌ شد، چون‌ نگاه‌ آنها به‌ تمدنهای‌ شرقی‌ بویژه‌ اسلامی‌ یک‌جور دیگر است‌، به‌دلیل‌ اینکه‌ می‌دانند اینجا محتوا هست‌.
 «موریس‌ بوکای‌» کتابی‌ دارد بررسی‌ تطبیقی‌ میان‌ انجیل‌ و عهدین‌ و قرآن‌. شما آن‌ کتاب‌ را بخوانید، ذکر می‌کند که‌ در این‌ فضا چه‌ خبر است‌. مثلاً پروفسور حسابی‌ در یکی‌ از مصاحبه‌هایش‌ می‌گفت‌ من‌ در یکی‌ از آزمایشگاههای‌ پیشرفته‌ غرب‌، قرآن‌ دیدم‌. پرسیدم‌ مسلمانید؟ گفتند نه‌، ما داریم‌ از این‌ کتاب‌ یک‌ چیزهایی‌ درمی‌آوریم‌ که‌ شما حالاها باید دراین‌ مسیر بدوید. ببینید محتوا ندارد ولی‌ قدرت‌ بیانش‌ بسیار عالی‌ است‌. تفاوت‌ ما با غرب‌ این‌ است‌ که‌ او فاقدِ محتوایی‌ است‌ که‌ بیان‌ بسیار قوی‌ دارد وگاهی‌ بیان‌ بسیار قوی‌ محتوای‌ خالی‌ را جبران‌ می‌کند و ما محتوای‌ بسیار بلندی‌ داریم‌، امّا قدرت‌ ترجمه‌ و بیانش‌ را نداریم‌. شما روی‌ این‌ فضا اگر بشود کار بکنید خیلی‌ خوب‌ است‌. یک‌ کسانی‌ باید تربیت‌ بشوند که‌ در نگاه‌ به‌ شیعه‌ عمق‌نگری‌ داشته‌ باشند، بیایند از دیدگاه‌ «میرچاالیاده‌» استفاده‌ بکنند.
 ما خیلی‌ چیزها را همیشه‌ می‌بینیم‌ امّا چون‌ به‌این‌ دیدن‌ عادت‌ کرده‌ایم‌ دیگر به‌ رمز و رازش‌ پی‌ نمی‌بریم‌. گاهی‌ شما برای‌ ادراک‌ کامل‌ باید جایت‌ را عوض‌ کنی‌. من‌ این‌ را دیروز در سمیناری‌ در ایلام‌ بحث‌ کردم‌ که‌ درمورد حضرت‌ علی‌، علیه‌السلام‌، بود. گاهی‌ برای‌ ادراک‌ علی‌، علیه‌السلام‌، باید فاصله‌ بگیری‌ تا بتوانی‌ از بیرون‌ او را ببینی‌ که‌ تو چی‌ داری‌؟ ما چون‌ عاشقی‌ می‌کنیم‌ نمی‌دانیم‌ حامل‌ چی‌ هستیم‌. در بعد اعتقادی‌ این‌ می‌شود دیگر. ما ادراکِ ادراک‌ باید داشته‌ باشیم‌. نیمکرة‌ راست‌ مغزمان‌ باید بگوید چه‌ داریم‌. من‌ وقتی‌ بدانم‌ چه‌ دارم‌ حافظش‌ هم‌ هستم‌، مسلمین‌ اگر نمی‌فهمند که‌ سرمایه‌شان‌ دارد به‌ تاراج‌ می‌رود مال‌ بی‌عرضگی‌شان‌ نیست‌، نمی‌دانند چه‌ دارند. مدرک‌ ادراک‌ ادراکات‌ در این‌ قلمرو ندارند. ما اگر در این‌ فضا بیائیم‌ واقعاً کار بکنیم‌ فاصله‌ بگیریم‌ از این‌ زاویه‌ و از زوایای‌ متعدد نگاه‌ کنیم‌. صرفاً بررسی‌ احادیث‌ نباشد. امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، در «فیوچریسم‌» غربی‌ بررسی‌ تطبیقی‌ بشود با گوتمه‌ با مسیح‌ هم‌ همینطور.
 من‌ در محرم‌ و عاشورا یک‌ بحث‌ دارم‌ که‌ عنوانش‌ این‌ است‌: «از جرجرو تا کربلا». در دانشگاههای‌ هنر کشور که‌ دنبال‌ بحث‌ نو هستند از این‌ زاویه‌ به‌ مسأله‌ نگاه‌ کنیم‌. همان‌ بحث‌ روحانی‌ بالای‌ منبر است‌. من‌ زاویة‌ دید را عوض‌ کرده‌ام‌، تصور می‌شود که‌ بحث‌ جدیدی‌ است‌ وقتی‌ ما از این‌ زاویة‌ دید به‌ آن‌ نگاه‌ می‌کنیم‌. من‌ تصور می‌کنم‌ اگر نسبت‌ به‌ بحث‌ مهدویت‌ و موعود چنین‌ جایگاهی‌ را پیداکنیم‌ روی‌ آن‌ کار کنیم‌ و نیرو تربیت‌ کنیم‌، قطعاً می‌توان‌ از ابزار و تکنیک‌ غرب‌ هم‌ استفاده‌ کرد. شما اگر حامل‌ معنا باشید مرعوب‌ ابزار نمی‌شوید. این‌ خیلی‌ مهم‌ است‌ آنکه‌ حامل‌ معنا باشد از ابزار استفاده‌ می‌کند، حامل‌ ابزار می‌شود نه‌ محمول‌ ابزار.
 ما می‌توانیم‌ از ابزار آنها هم‌ استفاده‌ کنیم‌ بعد امام‌ زمان‌، علیه‌السلام‌، را جا بیندازیم‌. بیان‌ مهم‌ است‌. غرب‌ اگر می‌بینید روی‌ این‌ مسائل‌ دغدغه‌ دارد و دارد کار می‌کند اولاً، اهداف‌ خاص‌ خودش‌ را دارد، ثانیاً، جلوه‌های‌ افکار عمومی‌ را دارد متجلّی‌ می‌کند و ثالثاً، می‌داند که‌ خیلی‌ از معانی‌ را می‌تواند اینجا به‌دست‌ بیاورد.

پی‌نوشت‌ها:<\/h2>

1. «در دسامبر 1984 م‌ (1356 ش‌.) در دانشکدة‌ تاریخ‌ دانشگاه‌ تل‌آویو با  همکاری‌ مؤسسة‌ مطالعاتی‌ شیوهه‌ ـ که‌ یک‌ مؤسسه‌ مطالعاتی‌ غیرانتفاعی‌ است‌ و متصل‌ به‌ صهیونیسم‌ ـ کنفرانسی‌ با حضور 300 شیعه‌شناس‌ درجة‌ یک‌ جهان‌ برگزار شد و ظرف‌ مدت‌ 3 روز در آن‌ 30 مقاله‌ ارائه‌ شد و به‌قول‌ مارتین‌ کرامر یکی‌ از شیعه‌شناسان‌ جهان‌ که‌ دبیر این‌ کنفرانس‌ بود، هدف‌ اصلی‌ از برپایی‌ این‌ کنفرانس‌، شناخت‌ مفاهیم‌ محوری‌ در تمدن‌ شیعة‌ اثنی‌عشری‌ و بعد بالطبع‌ شناسایی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ سال‌ 57 در کشور ایران‌ بود». تهاجم‌ یا تفاوت‌ فرهنگی‌، حسن‌ بلخاری‌، ص‌ 93.

کلمات کلیدی :

» نظر

وظایف منتظران در عصر غیبت<\/h1>

 

از جمله مسائلی که همواره شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام در دوران غیبت کبری خواهان فهم آن هستند، شناخت وظایفی است که در این دوران به عهده آنان گذاشته شده است . در این مقاله تلاش خواهیم کرد وظایف منتظران را هر چند به صورت مختصر بیان کنیم .

1- معرفت نسبت‏به حضرت ولی عصر علیه السلام

از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است که: روزی امام حسین علیه السلام بر اصحاب خود وارد شدند، بعد از حمد خدا و درود بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

«یا ایها الناس ان الله ما خلق العباد الا لیعرفوه فاذا عرفوه عبدوه فاذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة من سواه، فقال له رجل: بابی انت وامی یابن رسول الله ما معرفة الله؟

قال: معرفة اهل کل زمان امامهم الذی یجب علیهم طاعته ⁽¹⁾ ;

ای مردم! خداوند بندگان را نیافرید مگر برای اینکه او را بشناسند، زمانی که او را شناختند، او را پرستش کنند و هنگامی که او را پرستش کردند، با عبادت و پرستش او از بندگی غیر او بی‏نیاز گردند . مردی عرض کرد: ای پسر پیامبر! پدر و مادرم فدای شما باد، معرفت‏خداوند چیست؟ فرمود: شناخت اهل هر زمانی نسبت‏به امامشان، امامی که طاعت او بر آنان واجب است .»

همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «من مات ولم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة ⁽²⁾ ;

هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است .»

توجه به مضامین دعاهایی که خواندن آن‏ها در عصر غیبت توصیه شده است نیز ما را به اهمیت مساله شناخت‏حضرت ولی عصر علیه السلام راهنمایی می‏کند . در یکی از دعاهای معروف و معتبری که شیخ صدوق آن را در کتاب کمال الدین نقل کرده است، می‏خوانیم:

«اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک، اللهم عرفنی نبیک فانک ان لم تعرفنی نبیک لم اعرف حجتک، اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی ⁽³⁾ ;

بارالها! خودت را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی پیغمبرت را نخواهم شناخت . بارالها! پیغمبرت رابه من بشناسان که اگر پیغمبرت را به من نشناسانی حجت تو را نخواهم شناخت . بارالها! حجت‏خود را به من بشناسان که اگر حجت‏خود را به من نشناسانی از دینم گمراه می‏گردم .»

2- تمسک به ریسمان ولایت اهل بیت علیهم السلام

ولایت اهل بیت علیهم السلام دو گونه است: ا . ولایت تکوینی 2 . ولایت تشریعی .

ولایت تکوینی بدین معناست که حضرات معصومین علیهم السلام به اذن و اراده الهی، می‏توانند در مقام تکوین و عینیات خارجی، دخل و تصرف کنند، مانند معجزات انبیاء علیهم السلام و کرامات اولیاء علیهم السلام، و ولایت تشریعی، به معنای ولایت و سرپرستی جامعه و مؤمنین است . امامان معصوم علیهم السلام، هر کدام در زمان خود، ولی و سرپرست جامعه بوده و مردم را هدایت تشریعی می‏کنند .

از جمله وظایف مهم منتظران در زمان غیبت، چنگ زدن به ریسمان ولایت اهل بیت علیهم السلام است . امام صادق علیه السلام فرمودند:

«طوبی لشیعتنا المتمسکین بحبلنا فی غیبة قائمنا ⁽⁴⁾ ;

خوشا به حال شیعیان ما! آنان که در زمان غیبت قائم ما به ریسمان [ولایت] ما تمسک می‏جویند .»

همچنین امام سجاد علیه السلام فرمودند:

«من ثبت علی موالاتنا «ولایتنا» فی غیبة قائمنا اعطاه الله عزوجل اجرالف شهید من شهداء بدر و احد ⁽⁵⁾ ;

هر کس در غیبت قائم ما بر دوستی [و عقیده به امامت ما] ثابت قدم باشد، خدای متعال اجر هزارشهید از شهدای بدر و احد به او عطا می‏کند .»

و نیز امام صادق علیه السلام فرمود:

«یاتی علی الناس زمان یغیب عنهم امامهم;

زمانی بر مردم فرا رسد که پیشوایشان از آنان غایب گردد .»

زراره پرسید: در آن زمان مردم چه کنند؟ امام علیه السلام فرمود:

«یتمسکون بالامر الذی هم علیه حتی یتبین لهم ⁽⁶⁾ ;

به همان امر [ولایتی] که برآنند چنگ زنند، تا برایشان آشکار شود .»

3- انتظار فرج

یکی از وظایف مهم مردم در عصر غیبت، انتظار فرج است . رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «افضل اعمال امتی انتظار الفرج ⁽⁷⁾ ;

با فضیلت‏ترین اعمال امت من، انتظار فرج است .»

امام صادق علیه السلام فرمود: «اقرب ما یکون العباد من الله جل ذکره و ارضی ما یکون عنهم اذا افتقدوا حجة الله جل و عز و لم یظهر لهم و لم یعلموا مکانه و هم فی ذلک یعلمون انه لم تبطل حجة الله جل ذکره و لا میثاقه، فعندها فتوقعوا الفرج صباحا و مساء ⁽⁸⁾ ;

زمانی بندگان به خدای بزرگ نزدیک ترند و خدا از ایشان راضی‏تر است که حجت‏خدای متعال از میان آنان ناپدید گردد و ظاهر نشود و آنان جایش را [هم] ندانند . با این همه بدانند که حجت و میثاق خدا باطل نشده است . در آن زمان، هر صبح و شام چشم انتظار فرج باشید .»

آنچه در روایات مربوط به انتظار فرج حضرت ولی عصر علیه السلام بسیار به آن پرداخته شده، مساله صبر در این انتظار و پاداش صابران در این دوران است . در ذیل به چند نمونه از این روایات اشاره می‏شود .

الف: امام صادق علیه السلام به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «سیاتی قوم من بعدکم، الرجل الواحد منهم له اجر خمسین منکم، قالوا: یا رسول الله! نحن کنامعک ببدر و احد و حنین و نزل فینا القرآن؟ فقال: انکم لو تحملوا لما حملوا لم تصبروا صبرهم ⁽⁹⁾ ;

پس از شما کسانی بیایند که یک نفر از ایشان پاداش پنجاه نفر از شما را داشته باشد [ . اصحاب] گفتند: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله! ما در جنگ بدر و احد و حنین با تو بودیم و درباره ما آیه نازل شده است؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: اگر آنچه [از حوادث ایام] به ایشان می‏رسد، به شما رسد، صبر آنان را ندارید .»

ب: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «انتظار الفرج بالصبر عبادة ⁽¹⁰⁾ ;» انتظار فرج با صبر، عبادت است .»

ج: امام رضا علیه السلام فرمود: «ما احسن الصبر و انتظار فرج ⁽¹¹⁾ ; چه نیکوست‏شکیبائی و انتظار فرج .»

د: امام حسین علیه السلام فرمود: «له غیبة یرتد فیها اقوام و یثبت فیها علی الدین آخرون، فیؤذون و یقال لهم: «متی هذا الوعد ان کنتم صادقین‏» اما ان الصابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدی رسول الله ⁽¹²⁾ ;

برای او [مهدی] غیبتی است که اقوامی در آن از دین خارج شوند و گروهی بر دین ثابت قدم بمانند و آزار و اذیت می‏کشند و به آن‏ها گفته می‏شود: این وعده [ظهور] چه وقت عملی می‏شود، اگر راست می‏گویید؟ بی‏تردید صبر کننده در زمان غیبت در برابر آزار و تکذیب [مخالفان]، به منزله جهاد کننده با شمشیر در رکاب رسول خدا صلی الله علیه و آله است .»

4- تهذیب نفس و اصلاح فردی

یکی از وظایف مهم منتظران دولت‏حق، پارسائی و آراستگی به اخلاق خوب و پسندیده است . امام صادق علیه السلام فرمود: «من سره ان یکون من اصحاب القائم، فلینتظر ولیعمل بالورع و محاسن الاخلاق، و هو منتظر ⁽¹³⁾ ;

هر کس شادمان می‏گردد از اینکه از یاران حضرت مهدی علیه السلام باشد، باید منتظر باشد و به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید و او منتظر [واقعی ] است .»

همچنین امام صادق علیه السلام فرمود: «ان لصاحب هذا الامر غیبة فلیتق الله عبده ولیتمسک بدینه ⁽¹⁴⁾ ;

به یقین برای صاحب این امر غیبتی است، پس بنده خدا باید تقوای الهی پیشه کند و به دینش چنگ زند .»

5- اصلاح اجتماعی

یکی از وظایف مهم مردم در دوران غیبت کبری، داشتن روحیه اصلاح گری در سطح جامعه است . هر فردی باید در برابر آحاد جامعه اسلامی احساس مسؤولیت کرده، در راه اصلاح و ساختن افراد تلاش نماید، تا جامعه و افراد آن آماده پذیرش حکومت جهانی حضرت مهدی شوند .

اصلاح جامعه از راه امر به معروف و نهی از منکر تحقق می‏یابد و قانون امر به معروف و نهی از منکر در متن دین اسلام بسیار مورد تاکید قرار گرفته است .

امام باقر علیه السلام در بیان وظایف شیعیان در دوران غیبت فرمودند: «لیعن قویکم ضعیفکم و لیعطف غنیکم علی فقیرکم ولینصح الرجل اخاه النصیحة لنفسه ⁽¹⁵⁾ ;

توانمندان شما باید به ضعیفانتان کمک کنند و اغنیاء شما باید به فقرایتان مهربانی کنند، هر کس باید برادر [دینی] اش را نصیحت کند، نصیحتی که به نفع برادرش باشد .»

خداوند متعال می‏فرماید: «کنتم خیر امة اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنکر) . . . ⁽¹⁶⁾ ;

«شما بهترین امتی بودید که به سود انسان‏ها آفریده شده‏اند; [چه اینکه] امر به معروف و نهی از منکر می‏کنید و . . .»

و امام صادق علیه السلام فرمود: «ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر سبیل الانبیاء و منهاج الصلحاء، فریضة عظیمة بها تقام الفرائض و تامن المذاهب و تحل المکاسب و ترد المظالم و تعمر الارض و ینتصف من الاعداء و یستقیم الامر ⁽¹⁷⁾ ;

بی‏تردید امر به معروف و نهی از منکر راه انبیاء علیهم السلام و طریقه صالحان است [ . امر به معروف و نهی از منکر ] وظیفه‏ای سترگ [و خطیر] است که به وسیله آن سایر واجبات انجام می‏پذیرد و راه‏ها امنیت می‏یابد و در آمدها حلال [و مشروع] می‏گردد، مظالم باز گردانده می‏شود، زمین آباد می‏شود و از دشمنان انتقام گرفته می‏شود و امور سامان می‏یابد .»

آری اگر همه مسلمانان خود را موظف به اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی بدانند، قدم‏های اولیه برای نیل به جامعه ایده آل و مطلوب مهدوی برداشته می‏شود .

6- آمادگی نظامی برای ظهور امام زمان علیه السلام <\/h3>

به تصریح روایات، آماده کردن سلاح و کسب مهارت نظامی که مناسب با هر عصری باشد، برای شرکت در سپاه حضرت مهدی علیه السلام از وظایف منتظران است .

امام صادق علیه السلام فرمود: «لیعدن احدکم لخروج القائم علیه السلام و لوسهما، فان الله تعالی اذا علم ذلک من نیته رجوت لان ینسئ فی عمره حتی یدرکه (فیکون من اعوانه و انصاره) ⁽¹⁸⁾ ;

هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم علیه السلام هر چند به اندازه یک تیر، مهیا کند . هر گاه خدای تعالی چنین نیتی از او ببیند، امیدوارم عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند (و در زمره یاران و همراهانش قرار گیرد) .

همچنین امام کاظم علیه السلام فرمود: «من ارتبط دابة متوقعا به امرنا و یغیظ به عدونا و هو منسوب الینا ادر الله رزقه، و شرح صدره و بلغه امله و کان عونا علی حوائجه ⁽¹⁹⁾ ;

هر کس مرکبی را به انتظار امر ما نگاه دارد و به سبب آن دشمنان ما را خشمگین سازد در حالی که خودش به ما منسوب باشد، خداوند روزیش را فراخ گرداند، به او شرح صدر عطا کند، او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته هایش او را یاری کند .»

7- یاد حضرت ولی عصر علیه السلام

از جمله وظایف مهم شیعیان و علاقمندان آن حضرت، فراموش نکردن او، و همیشه به یاد و ذکر او بودن است .

امام علی علیه السلام فرمود: «من احب شیئا لهج‏بذکره ⁽²⁰⁾ ;

هر کس چیزی را دوست‏بدارد، همواره نام آن را بر زبان دارد .»

و امام کاظم علیه السلام درباره غیبت امام زمان علیه السلام فرمود: «یغیب عن ابصار الناس شخصه ولا یغیب عن قلوب المؤمنین ذکره ⁽²¹⁾ ;

خودش از دیدگان مردم پنهان می‏شود ولی یاد او از دل‏های مؤمنان مخفی نمی‏شود .»

دعای ندبه زمزمه‏ای است عاشقانه که در آن هر صبح جمعه با معشوق خود ارتباط برقرار می‏کنیم و به یاد او سرشک از دیدگانمان جاری می‏گردد . چه زیباست نغمه‏های عاشقان مهدی آنجا که می‏گویند: «عزیز علی ان اری الخلق و لا تری و لا اسمع لک حسیسا و لا نجوی; بسیار بر من سخت است که خلق را ببینم و تو را نبینم و از تو صدایی نشنوم .»

«هل من معین فاطیل معه العویل و البکاء؟ هل من جزوع فاساعد جزعه اذا خلا؟ هل قذیت عین فساعدتها عینی علی القذی؟ هل الیک یا ابن احمد سبیل فتلقی؟ هل یتصل یومنا منک بعدة فنحظی؟

آیا کسی هست که مرا یاری کند تا به همراهی او ناله و گریه را طولانی کنم؟ آیا ناله کننده و بی‏تابی هست که من با زاری او را در هنگام تنهائیش یاری و همراهی کنم؟ آیا در چشمی خار رفته است که چشم من [در ناراحتی و اشک] با او هم دردی نماید؟ ای زاده احمد! آیا راهی به سوی تو هست که به ملاقات تو منتهی گردد؟ آیا روز [جدایی] ما به فردای [وصال ] می‏رسد که از آن حظ بریم؟»

امام زمان علیه السلام نیز از یاد شیعیان خود غافل نیست و اگر ارتباط ما با امام زمان علیه السلام برقرار شود و در همه امور زندگی به یاد و ذکر آن حضرت باشیم، یقینا مورد عنایت و لطف ایشان قرار می‏گیریم، چنانکه در نامه امام زمان علیه السلام به شیخ مفیدقدس سره به این موضوع اشاره شده است . آن حضرت می‏فرماید:

«انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم ⁽²²⁾ ;

ما از رسیدگی به حال شما کوتاهی نمی‏کنیم و یاد شما را از خاطر نمی‏بریم .»

یارب آن مونس جان محرم اسرار کجاست

و آن طبیب دل بی‏طاقت‏بیمار کجاست

یک جهانند گرفتار فراقش یا رب

آن رهاننده این جمع گرفتار کجاست ⁽²³⁾

8- محبت‏به حضرت مهدی علیه السلام

انسان وقتی به کسی علاقه داشته باشد، یاد و خاطره محبوب همیشه در فکر و ذهنش حضور دارد و این موجب می‏شود که زندگیش رنگ و بوی معشوق بگیرد . اگر محبوب انسان موجودی متعالی و ملکوتی باشد، این الگو پذیری زمینه رشد و تعالی او را فراهم می‏سازد و اگر محبوب و معشوق او موجودی پست و فرومایه باشد، این الگو پذیری موجب سقوط و هلاکت وی خواهد شد . به خاطر اهمیت محبت‏به اهل بیت علیهم السلام خداوند در قرآن کریم، مزد رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مودت و دوستی خاندان او قرار داده است و می‏فرماید: «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی‏» ⁽²⁴⁾ ;

«بگو من از شما در برابر رسالتم مزدی طلب نمی‏کنم، به جز دوستی و مودت نسبت‏به اهل بیتم .»

همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «لا یؤمن عبد حتی اکون احب الیه من نفسه و اهلی احب الیه من اهله و عترتی احب الیه من عترته و ذاتی احب الیه من ذاته ⁽²⁵⁾ ;

هیچ بنده‏ای ایمان [واقعی ] نمی‏آورد مگر اینکه در نزد او من از خودش محبوب‏تر و اهل بیت من و خاندان من از اهل بیت و خاندان او محبوب‏تر باشند و ذات من از ذات خودش محبوب‏تر باشد .»

امام حسن عسکری علیه السلام خطاب به حضرت مهدی علیه السلام فرمودند:

«واعلم ان قلوب اهل الطاعة و الاخلاص نزع الیک مثل الطیر الی او کارها ⁽²⁶⁾ ;

بدان که دل‏های اهل بندگی و اخلاص به سوی تو پر می‏کشند; همچنان که پرنده به سوی آشیانه‏اش پر می‏کشد .»

البته این طور نیست که محبت‏یک طرفه باشد، بلکه امامان معصوم علیهم السلام نیز نسبت‏به شیعیان واقعی ابراز علاقه و محبت کرده و می‏کنند، و در غم و شادی آنان شریکند .

امام رضا علیه السلام فرمود: «الامام الامین الرفیق، و الاخ الشفیق، و کالام البرة بالولد الصغیر ⁽²⁷⁾ ;

امام، امین و دوست است، و برادر دلسوز است، و مانند مادری است که نسبت‏به فرزند خردسال خود مهربان است .»

همچنین امام علی علیه السلام فرمود: «انا لنفرح لفرحکم و نحزن لحزنکم ⁽²⁸⁾ ;

ما در شادمانی شما شاد و برای اندوه شما اندوهگین می‏شویم .»

امام رضا علیه السلام فرمود: «ما من احد من شیعتنا . . . لا یغتم الااغتممنا لغمه، و لا یفرح الافرحنا لفرحه، و لا یغیب عنا احد من شیعتنا این [ما] کان فی شرق الارض وغربها ⁽²⁹⁾ ;

هیچ کس از شیعیان ما . . . غم دیده نمی‏شود مگر آن که ما نیز در غم او غمگین می‏شویم و شاد نمی‏شود مگر اینکه از شادی او شاد می‏شویم، و هیچ یک از شیعیان ما در مشرق و مغرب زمین از نظر ما دور نیستند .»

امام مهدی علیه السلام فرمود: «انه انهی الی ارتیاب جماعة منکم فی الدین وما دخلهم من الشک والحیرة فی ولاة امرهم، فغمنا ذلک لکم لا لنا، وساءنا فیکم لا فینا ⁽³⁰⁾ ;

از تردید گروهی از شما (شیعیان) در دین، و شک و سرگردانی در مساله والیان امرشان آگاه شدم، پس این غم ما به خاطر شما است نه به خاطر خود ما، و برای شما متاثر شدیم نه برای خودمان .»

در این روایت و امثال آن‏ها حضرت مهدی علیه السلام نسبت‏به شیعیان ابراز محبت و علاقه نموده و اعلام کرده است که از گمراه شدن آن‏ها شدیدا ناراحت و متاثر می‏شود .

9- اندوهگین بودن در فراق حضرت

یکی از نشانه‏های دوستی، محزون بودن در فراق و دوری از دوست و محبوب است . بدیهی است که علاقمندان به امام زمان علیه السلام در دوران غیبت در فراق او اندوهگین هستند و این حزن و اندوه را به گونه‏های مختلفی بروز می‏دهند .

امامان معصوم نیز به خاطر غیبت امام زمان علیه السلام می‏گریستند . به عنوان نمونه، سدیر صیرفی می‏گوید: به خدمت مولایمان امام صادق علیه السلام رفتیم و امام را در حال گریه و ناله دیدیم . او آنگاه حالت امام را این‏گونه تشریح می‏کند: «هو یبکی بکاء الوالد الثکلی ذات الکبد الحرسی قد نال الحزن من وجنتیه وشاع التغییر فی عارضیه واملاء الدموع محجریه وهو یقول سیدی غیبتک نفت رقادی وضیقت علی مهادی وابتزت منی راحة فؤادی، سیدی غیبتک اوصلت مصابی بفجائع الابد ⁽³¹⁾ ;

او همچون مادر فرزند از دست داده، می‏گریست، اندوه از گونه‏های مبارکش پیدا بود و رنگ چهره‏اش تغییر کرده بود . اشک‏های او لباسش را خیس کرده بود و در این حالت می‏گفت: مولای من! غیبت تو، خواب را از چشمانم ربوده و زمین را بر من تنگ نموده و آسایش دلم را از من گرفته است . مولای من! غیبت تو، بلا و مصیبت مرا به فاجعه‏های ابدی پیوند داده است .»

شاعر عرب حزن و اندوه قلبی خود را در غم دوری از حضرت مهدی علیه السلام چنین بیان کرده است:

قلبی الیک من الاشواق محترق

ودمع عینی من الآماق مندفق

الشوق یحرقنی والدمع یغرقنی

فهل رایت غریقا وهو محترق ⁽³²⁾ ؟

و شاعری پارسی گوی، ابیات فوق را چنین به فارسی در آورده است:

دل زشوق دیدنت‏سوزد چو عود

از فراقت دیده بارد همچو رود

غرقه در سیلاب اشک و دل کباب

کس غریق شعله ور کی دیده بود

10- شناخت عظمت و مقام حضرت مهدی علیه السلام و نگه داشتن حرمت او

از جمله وظایف مهم شیعیان، شناخت جایگاه رفیع حضرت مهدی علیه السلام و رعایت احترام آن حضرت است . امامان معصوم علیهم السلام بعد از مقام ربوبی و نبوی صلی الله علیه و آله، مقام و رتبه سوم را در عالم وجود دارند، و انسان‏های عادی با آنان مقایسه نمی‏شوند .

امام علی علیه السلام فرمود:

«لا یقاس بآل محمد احد من هذه الامة ولا یسوی بهم من جرت نعمتهم علیه ابدا . هم اساس الدین وعماد الیقین ⁽³³⁾ ;

نباید احدی از این امت را با آل محمد صلی الله علیه و آله مقایسه نمود و نباید کسی را که نعمت آل محمد صلی الله علیه و آله همواره بر او جریان داشته، با آنان برابر دانست، آنان اساس دین و ستون یقین هستند .»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در توصیف جایگاه حضرت مهدی علیه السلام در بهشت فرمود:

«المهدی طاووس اهل الجنة، علیه جلابیب النور ⁽³⁴⁾ ;

مهدی علیه السلام طاووس اهل بهشت است که هاله‏ای از نور او را احاطه کرده است .»

و نیز فرمود:

«نحن سبعة من ولد عبد المطلب سادة الجنة، انا وحمزة وعلی وجعفر والحسن والحسین والمهدی ⁽³⁵⁾ ;

ما هفت نفر از اولاد عبد المطلب هستیم که سروران اهل بهشتیم: من و حمزه و علی و جعفر و حسن و حسین و مهدی علیهم السلام .»

امام علی علیه السلام فرمود:

«هو فی الذروة من قریش والشرف من هاشم والبقیة من ابراهیم ⁽³⁶⁾ ;

او (حضرت مهدی علیه السلام) والاترین قریش و گرامی‏ترین بنی هاشم و تنها بازمانده ابراهیم خلیل است .»

و امام رضا علیه السلام فرمود:

«یکون اعلم الناس واحکم الناس واتقی الناس واحلم الناس واسخی الناس واعبد الناس ⁽³⁷⁾ ;

او (حضرت مهدی علیه السلام) داناترین مردم، حکیم‏ترین مردم، پرهیزگارترین مردم، بردبارترین مردم و بخشنده‏ترین مردم و عابدترین مردم است .»

جای آنست که شاهان زتو شرمنده شوند

سلطنت را بگذارند و تو را بنده شوند

گر به خاک قدمت‏سجده میسر گردد

سر فرازان جهان جمله سرافکنده شوند

«هلالی‏»

. . .

ای که از لطف سراسر جانی

جان چه باشد؟ که تو صد چندانی

به دمی زنده کنی صد مرده

عیسیی، آب حیاتی، جانی

به تماشای تو آید همه کس

لاله زاری، چمنی، بستانی

روی در روی تو آرند همه

قبله‏ای، آینه‏ای، جانانی

آرزوی دل بیمار منی

صحتی، عافیتی، درمانی

همه خوبان به تو آراسته‏اند

کهربایی، گهری، مرجانی

«فخر الدین عراقی‏»

11- دعا برای فرج امام زمان علیه السلام

در روایات معصومین علیهم السلام دعا برای فرج امام زمان علیه السلام به عنوان یکی از عوامل نجات انسان‏ها در دوران لاکت‏بخش غیبت کبری مطرح شده است .

امام حسن عسکری علیه السلام فرمود:

«والله لیغیبن غیبة لا ینجوا فیها من الهلکة الا من ثبته الله عزوجل علی القول بامامته ووفقه فیها للدعاء بتعجیل فرجه ⁽³⁸⁾ ; به خدا سوگند که او غیبتی [سخت ] می‏کند . در آن غیبت، از هلاکت نجات نمی‏یابد مگر کسی که خدای عزوجل او را بر قول به امامت آن حضرت ثابت‏بدارد و او را در عصر غیبت‏بر دعای به تعجیل فرج او موفق بدارد .»

از سوی دیگر امام زمان علیه السلام در موارد زیادی شیعیان را به دعای برای فرج خویش توصیه کرده است . به عنوان مثال، آن حضرت در پایان توقیع به جناب اسحاق بن یعقوب می‏فرماید:

«واکثروا الدعاء بتعجیل الفرج فان ذلک فرجکم ⁽³⁹⁾ ; برای تعجیل در فرج، زیاد دعا کنید که همانا آن فرج شماست .»

درباره زمان و نحوه دعا برای فرج امام زمان علیه السلام توصیه‏های زیادی از سوی اولیای دین بیان شده است که در ذیل به برخی از آن‏ها اشاره می‏شود:

الف) در منهاج العارفین آمده است: «مستحب است انسان پس از نماز صبح صد مرتبه بگوید: اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم . ⁽⁴⁰⁾ »

ب) مرحوم شیخ بهائی نقل می‏کند: «پس از نماز صبح و در حالی که با دست راست محاسن خود را گرفته و کف دست چپ را به سوی آسمان می‏گیری، هفت مرتبه می‏گویی: یا رب محمد وآل محمد صل علی محمد وآل محمد وعجل فرج محمد وآل محمد . ⁽⁴¹⁾ »

ج) علامه مجلسی در کتاب «المقباس‏» نقل کرده است که: «در تعقیب نماز صبح قبل از آنکه با کسی صحبت کند صد بار بگوید: یا رب صل علی محمد وآل محمد، وعجل فرج آل محمد واعتق رقبتی من النار . ⁽⁴²⁾ »

د) کتاب «جمال الصالحین‏» از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که حضرت فرمودند: «از حقوق ما بر شیعیان این است که پس از هر نماز واجب دست‏خود را به چانه گرفته و سه بار بگویند: یا رب محمد عجل فرج آل محمد یا رب محمد احفظ غیبة محمد، یارب محمد انتقم لابنة محمد صلی الله علیه و آله . ⁽⁴³⁾ »

ه) مرحوم شیخ طوسی در کتاب «مختصر المصباح‏» در جایی که وظیفه‏های شب جمعه را ذکر می‏کند، صد بار این دعا را سفارش می‏کند:

«اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم، واهلک عدوهم من الجن والانس من الاولین والآخرین . ⁽⁴⁴⁾ »

12- دعا و زمزمه عاشقانه

دعا بهترین وسیله ارتباط انسان با خدای خویش، ناشی از شناخت انسان از عجز خویش و اظهار کرنش در برابر آفریدگار است .

انسان مؤمن امید خود را از غیر خدا قطع کرده و دست نیاز به سوی خدای بی‏نیاز دراز می‏کند و رفع مشکلات خویش را تنها از او می‏خواهد . در رابطه با موضوع امام‏زمان علیه السلام دعاها و زیارت‏های مخصوصی وارده شده است که به برخی از آن‏ها اشاره می‏شود:

الف) دعای ندبه

مرحوم علامه مجلسی در «بحار الانوار» دعای شریف ندبه را از سید بن طاووس از بعضی از اصحاب نقل می‏کند و می‏گوید: محمد بن علی بن ابو قره می‏گوید: دعای ندبه از کتاب محمد بن حسین بن سفیان بزوفری برای من نقل شد، و گفته شده که آن دعا برای صاحب الزمان علیه السلام است و مستحب است در اعیاد چهارگانه (جمعه، عید فطر، قربان، غدیر) خوانده شود ⁽⁴⁵⁾ .

ب) دعای عهد <\/h3>

امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که چهل بامداد خدای را با دعای عهد بخواند، از یاوران قائم ما خواهد بود . و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبر بیرون می‏آورد ⁽⁴⁶⁾ .

پی‏نوشت‏ها:

1) بحارالانوار، ج 5، ص 312 و کنز الفوائد، کراجکی، ص‏151 .

2) بحار الانوار، ج‏8، ص‏368 و ج‏32، ص‏321 و ینابیع الموده، القندوزی، ج‏3، ص‏372 .

3) کمال الدین، ج‏2، ص‏512 .

4) همان، ج‏2، باب 34، ح‏5 .

5) همان، ج‏1، ص‏439 .

6) همان، ج‏2، باب 33، ح‏44 .

7) مجمع البحرین، ص‏297 .

8) کافی، ج‏2، باب نادر فی الغیبه، ص‏127 .

9) کافی، ج‏8، ص‏37 و مکیال المکارم، ج‏2، ص‏290 .

10) الدعوات، قطب الدین راوندی، مدرسة الامام المهدی، ص‏41 .

11) بحار الانوار، ج‏52، ص‏129 .

12) کمال الدین، ج‏1، ص‏437 .

13) غیبت نعمانی، ص‏200، ح‏16 .

14) کافی، ج‏2، باب فی الغیبه، ص‏132 .

15) بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، عماد الدین طبری الآملی الکنجی، چاپ نجف اشرف، ص‏113 .

16) آل عمران/110 .

17) الکافی، ج‏5، ص‏56; التهذیب طوسی، ج‏6، ص‏180 و تحف العقول، ص‏227 .

18) غیبت نعمانی، باب ماجاء فی ذکر الشیعه، ص‏173; بحارالانوار، ج‏52، ص‏366 .

19) الکافی، ج‏6، ص‏535، ح‏1 .

20) غرر و درر، ج‏1، ص‏231 .

21) کمال الدین، ج‏2، ص‏221، ح‏6 .

22) احتجاج، ج‏2، ص‏598 .

23) یار غائب از نظر، محمد حجتی، ص‏35 .

24) شوری/23 .

25) بحارالانوار، ج‏27، ص‏75; امالی، ص‏86، ح‏30 .

26) کمال الدین، ج‏2، ص‏348، ح‏19 .

27) تحف العقول، ص‏324 .

28) مکیال المکارم، ج‏1، ص‏94 .

29) همان، ج‏1، ص‏454 .

30) بحار الانوار، ج‏53، ص‏178 .

31) کمال الدین، ج‏2، باب 34، ص‏21 .

32) مکیال المکارم، ج‏2، ص‏250 .

33) نهج البلاغه فیض، خطبه دوم .

34) منتخب الاثر، ص‏147; ینابیع الموده، ج‏3، ص‏164 و نور الابصار، ص‏170 .

35) غیبت‏شیخ طوسی، ص‏113; بحارالانوار، ج‏51، ص‏65; ینابیع الموده، ج‏1، ص‏91 .

36) الزام الناصب، ص‏11 .

37) همان، ص‏9 .

38) کمال الدین، ج‏2، ص‏260 .

39) همان، ص‏361 .

40) منهاج العارفین، ص‏108 .

41) مفتاح الفلاح، ص‏206; مصباح المتهجد، ص‏53 .

42) مکیال المکارم، ج‏2، ص‏13 .

43) همان، ص‏7 .

44) همان، ص‏31 .

45) صحیفه مهدیة، ص‏217، به نقل از بحار الانوار .

46) بحار الانوار، ج‏94، ص‏41 .

کلمات کلیدی :

» نظر