علم امام به رفتار شیعیان

 

آیا امام زمان، علیه‏السلام، از اعمال و رفتار شیعیان اطلاع پیدا می‏کنند؟

 

از بررسی مجموعه معارف مربوط به خصوصیات و ویژگیهای اهل‏بیت عصمت، علیهم‏السلام، چنین برمی‏آید که ائمه اطهار، علیهم‏السلام، از کم و کیف عملکردهای مردم آگاه می‏شوند و در موقعیتها و شرائط خاصی جهت هدایت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات بخصوصی نیز انجام می‏دهند. دلیلهایی که براین مدعا می‏توان ارائه نمود; برخی جنبه برهانی دارند و بعضی دیگر نقلی. در اینجا با توجه به مجال مختصری که هست تنها به ذکر دو نمونه از دلیلهای نقلی باختصار اکتفا می‏گردد:

1- مساله علم امام

 

با توجه به مسئولیتهای مهمی که امام، در بینش اسلامی، در نظام هستی و جامعه اسلامی عهده‏دار است و مردم هم ملزم به تبعیت کامل و پیروی بی‏چون و چرا از او هستند اقتضای طبیعی چنین حقیقتی آن است که امام در تمام زمینه‏ها اعم از امور دینی و دنیوی و کلی و جزئی و همینطور آنچه مربوط به هدایت مردم است علم و اطلاع کاملی داشته باشد. حتی براین اساس شیعه معتقد است. اولا امام باید اعلم اشخاص باشد، ثانیا علم او همانند علم پیامبر حضوری، موهبتی و عام و فراگیر باشد. لذا در بخشی از روایات وقتی به توصیف علم امام پرداخته می‏شود از کم و کیف آن با تعابیری چون علم به «ما کان و ما یکون و ما هو کائن‏» یاد می‏شود; به عنوان مثال در اصول کافی مرحوم کلینی بابی را تحت عنوان «ان الائمه یعلمون علم ما کان و ما یکون و انه لا یخفی علیهم شئ‏» ارائه نموده است و یا مرحوم علامه مجلسی حدود بیست و دو روایت در جلد بیست و شش بحار نقل کرده است که برطبق مفاد آنها امام نسبت‏به همه آنچه در آسمان و زمین و بهشت و جهنم تا قیامت واقع می‏شود عالم است و چیزی نیست که ائمه، علیهم‏السلام، نسبت‏به آن علم نداشته باشند.

از دقت در مضمون این دسته از روایات بخوبی معلوم می‏شود که ائمه اطهار، علیهم‏السلام، که از جمله آنها وجود مبارک امام زمان، علیه‏السلام، می‏باشند از عملکردها و رفتار و حتی نیتهای شیعیان خود باخبر می‏شوند بعلاوه در این خصوص از وجود مبارک حضرت بقیة‏الله، علیه‏السلام، روایتی وارد شده است: لایعزب عنا شیئ‏من اخبارکم. (1) هیچ یک از اخبار شما از دیدما پنهان نمی‏ماند. ما بر همه امور شما اطلاع پیدا می‏کنیم...

بنابراین کوچکترین جایی برای شک در احاطه علم امام‏زمان، علیه‏السلام، برتمام شؤون احاد مردم باقی نمی‏ماند.

2- اخبار عرض اعمال

 

با مراجعه به قرآن کریم و روایات معصومین، علیهم‏السلام، این نکته هم بخوبی استفاده می‏شود که پیامبر، صلی‏الله‏علیه‏وآله، و امامان، علیهم‏السلام، براعمال امت آگاهی دارند. در قرآن کریم می‏خوانیم: قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون... (2) ای پیامبر به مردم بگو: اعمال و وظایف خود را انجام دهید و بدانید که خدا و رسولش و

مومنان اعمال شما را می‏بینند...

روایاتی که در این زمینه وارد شده است‏بسیار زیاد است از جمله در تفسیر همین آیه از امام صادق، علیه‏السلام، نقل شده است که آن حضرت فرمودند:تمام اعمال مردم هر روز صبح به پیامبر اکرم، صلی‏الله‏علیه‏وآله، عرضه می‏شود اعمال نیک و اعمال بد. بنابراین مراقب باشید... (3)

ویا در روایتی عبدالله بن ابان زیات می‏گوید به حضرت رضا، علیه‏السلام، عرض کردم که برای من و خانواده‏ام دعایی بکنید. حضرت فرمودند: مگر من دعا نمی‏کنم؟ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شبی برمن عرضه می‏شود لذا در هر مورد که مناسب باشد دعا می‏کنم

عبدالله می‏گوید این حرف امام، علیه‏السلام، برای من تعجب آور بود که اعمال ما هر روز و شب بر امام، علیه‏السلام، عرضه شود امام، علیه‏السلام، وقتی متوجه تعجب من شدند خطاب به من فرمودند: آیا کتاب خداوند عزوجل را نمی‏خوانی آنجا که می‏فرماید: و قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون.

و در ادامه آن امام رضا، علیه‏السلام، فرمودند: به خدا سوگند در این آیه مراد از مؤمنون علی‏بن‏ابی‏طالب، علیه‏السلام، است. (4)

از آنجا که همه ائمه، علیه‏السلام، به منزله نفس و احدند و همه آنها لذا یک نور هستند از هر حکمی که به یکی از آنها ثابت‏شود به بقیه هم ثابت‏خواهد شد.

بنابراین از مفاد این دسته از روایات و روایات عرض اعمال در شبهای قدر به ساحت مقدس امام زمان، علیه‏السلام، بخوبی معلوم می‏شود که حضرت صاحب الزمان، علیه‏السلام، براعمال شیعیان آگاهی دارند. پس از اطلاع از این حقیقت عمده آن است که هر کس در حد توان خود به گونه‏ای عمل کند که موجبات شادی پیامبر اکرم، صلی‏الله‏علیه‏وآله، و ائمه‏اطهار، علیهم‏السلام، را فراهم سازد در این باره هم نقل است که روزی امام صادق، علیه‏السلام، خطاب به اصحاب و مردمی که در مجلس آن حضرت حضور داشتند فرمودند:

چرا رسول خدا، صلی‏الله‏علیه‏وآله، را از خود می‏رنجانید؟

شخصی از حضرت سؤال کرد: یابن رسول ما چگونه رسول‏خدا، صلی‏الله‏علیه‏وآله، را ناراحت می‏کنیم؟

حضرت صادق، علیه‏السلام، فرمودند: مگر نمی‏دانید که کلیه اعمال شما بر رسول‏خدا، صلی‏الله‏علیه‏وآله، عرضه می‏شود پس اگر معصیتی در اعمال شما مشاهده نماید باعث ناراحتی و رنجش خاطر او خواهد شد. پس با اعمال بدتان پیامبراکرم، صلی‏الله‏علیه‏وآله، را ناراحت نکنید بلکه سعی کنید با اعمال خوبتان او را خوشحال و مسرور سازید.

 

 

---

1. المجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج‏53، ص‏175.

2. سوره توبه (9)، آیه 105.

3. الکلینی، محمدبن یعقوب، ج‏1، کتاب الحجة، باب عرض الاعمال علی النبی و الائمة، ص‏219، ح‏1.

4. همان، ص‏219، ح‏4.

---

WWW.TEBYAN.NET

کلمات کلیدی :

» نظر